Najlepszy czas na zarabianie na usługach bilansujących? Takie są stawki
Usługi bilansujące stają się coraz potrzebniejszym narzędziem do zarządzania systemami elektroenergetycznymi, w których rośnie udział odnawialnych źródeł energii. Są one jednocześnie szansą na wygenerowanie dodatkowych przychodów przez właścicieli OZE i bateryjnych magazynów energii.
Raport na temat rynku usług bilansujących i szans, które dają one właścicielom odnawialnych źródeł energii i bateryjnych magazynów energii (BESS) przedstawiła firma Respect Energy. Jak przekonują autorzy raportu „Usługi bilansujące: Dlaczego teraz?”, ta forma działalności na rynku energii zyskuje znaczenie nieporównywalne z wcześniejszymi latami – stając się zarówno kluczowym narzędziem dla operatora systemu, jak i realnym, nowym źródłem przychodów dla aktywów OZE i BESS. Stawki za usługi bilansujące są bowiem obecnie wyjątkowo wysokie, co wynika z wczesnej fazy rozwoju rynku i ograniczonej liczby uczestników.
Respect Energy informuje, że na kontraktowanie usług bilansujących operator krajowego systemu elektroenergetycznego wydaje rocznie około 2 miliardy zł.
Po co usługi bilansujące?
Jak tłumaczą autorzy raportu, w systemie energetycznym opartym na rozproszonych źródłach, w tym OZE, utrzymanie równowagi między popytem a podażą energii staje się coraz większym wyzwaniem i wymaga od operatorów systemów przesyłowych nowoczesnych metod zarządzania. Dlatego wprowadzono m.in. model, w którym operator sieci nabywa usługi bilansujące w sposób rynkowy, aby w razie potrzeby, aktywując wybrane jednostki, zwiększyć lub zmniejszyć ich moc i tym samym przywrócić równowagę w systemie.
Jak zakontraktować usługi bilansujące?
Oferty na zakup usług bilansujących są kontraktowane przez PSE w codziennych aukcjach w modelu „pay-as-cleared”. Uczestnicy oddający w dyspozycję PSE swoje aktywa otrzymują wynagrodzenie za pozostawanie w rezerwie, a także dodatkową wypłatę za aktywację, gdy zostaną wezwani do zwiększenia lub zmniejszenia mocy.
Autorzy raportu tłumaczą, że po przejściu procesu kwalifikacji aktywa wytwórczego z PSE – obejmującego m.in. konfigurację telemetrii, integrację systemów oraz testy regulacyjne – kluczowe staje się codzienne podejmowanie trafnych decyzji operacyjnych i ofertowych, które maksymalizują przychody z aktywów energetycznych. Aby to osiągnąć, wytwórcy mogą sięgnąć po zaawansowane systemy optymalizacyjne, które łączą dane techniczne i rynkowe w czasie rzeczywistym, analizują zmienność i wskazują najbardziej rentowne strategie.
Rodzaje usług bilansujących
Eksperci Respect Energy podkreślają, że nie wszystkie aktywa energetyczne nadają się do świadczenia poszczególnych usług bilansujących, do których zaliczają się:
- Frequency Containment Reserve (FCR),
- Automatic Frequency Restoration Reserve (aFRR),
- Manual Frequency Restoration Reserve (mFRR),
- Replacement Reserve (RR).
Jak tłumaczą autorzy raportu, poszczególne rodzaje usług bilansujących mogą wymagać reakcji w ciągu sekund, natomiast niektóre źródła potrzebują na rozpoczęcie świadczenia usług bilansujących kilku minut lub godzin.
Tradycyjne źródła cieplne, takie jak elektrownie na węgiel kamienny i brunatny, charakteryzują się dużą mocą, lecz ograniczoną elastycznością. Jak wskazują eksperci Respect Energy, odnawialne źródła energii najlepiej sprawdzają się w usługach typu FRR i RR, zaś magazyny energii są technicznie przystosowane do świadczenia wszystkich rodzajów usług bilansujących – od najszybszych (FCR) po te wymagające dłuższej reakcji (RR).
Największa stawka za usługi FRR
Różne jest także wynagrodzenie za świadczenie poszczególnych usług bilansujących. Autorzy raportu podają, że w czasie jego opracowywania najwyższe były ceny usług FRR, zwłaszcza szybszych aFRR (w okolicach 180 zł/MW na godzinę), a ich nabywany wolumen był największy – w sumie średnio 800 MW na godzinę dla aFRRg i aFRRd.
Dla porównania: w Niemczech, zdominowanych w tym obszarze przez elektronie szczytowo-pompowe, stawki za usługę FRR wynosiły w przeliczeniu na złotówki około 45–55 zł/MW na godzinę, a w Holandii – około 80–90 zł/MW na godzinę.
Autorzy raportu wskazują na jeszcze jeden benefit wynikający ze świadczenia usług bilansujących przez instalacje odnawialnych źródeł energii. Jak tłumaczą, zakwalifikowanie aktywa OZE jako jednostki świadczącej usługi bilansujące sprawia, że PSE ich nie wyłącza, a rosnące przychody ze świadczenia usług bilansujących korelują z rosnącymi kosztami niezbilansowania.
Rynek bilansujący otwiera dla wytwórców OZE zupełnie nową ścieżkę przychodów – niezależną od cen energii i bardziej odporną na wahania rynkowe. To pierwszy segment, w którym elastyczność i gotowość techniczna przekładają się bezpośrednio na stabilny zysk
– komentuje Karol Wolański, Head of Flexibility and Aggregation w Respect Energy.
Nie warto czekać?
Możliwości zarabiania na usługach bilansujących wzrosły po wdrożeniu przez PSE reformy rynku bilansującego, co nastąpiło w czerwcu 2024 r. Autorzy raportu wskazują jednak, że atrakcyjność rynku usług bilansujących z czasem może spadać.
„W najbliższym czasie na rynek bilansujący wejdą nowi uczestnicy, a pionierzy zyskają najwięcej. Początkowa faza rozwoju charakteryzuje się wysokimi stawkami i niską konkurencją, co sprzyja ponadprzeciętnym marżom. Wytwórcy, którzy już teraz przygotują swoje aktywa technicznie i operacyjnie, uzyskają przewagę finansową i strategiczną. Opóźnienie wejścia na rynek oznacza rywalizację w bardziej nasyconym i wymagającym otoczeniu” – czytamy w raporcie Respect Energy.
Dzisiejsze ceny są wysokie, ale to naturalny efekt wczesnego etapu rynku. Wraz ze wzrostem liczby aktywów konkurencja wzrośnie, a stawki zaczną zbliżać się do poziomów Europy Zachodniej. Pytanie nie brzmi, czy to nastąpi, lecz jak szybko
– komentuje Karol Wolański z Respect Energy.
Raport „Usługi bilansujące: Dlaczego teraz?” można pobrać ze strony Respect Energy pod tym linkiem.
Piotr Pająk
piotr.pajak@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
