Greenwashing na celowniku UOKiK – cztery firmy z zarzutami

Cztery duże firmy działające w branży e-commerce i logistyki znalazły się pod lupą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Spółkom zarzucono stosowanie greenwashingu, który wprowadza konsumentów w błąd. Jeśli zarzuty postawione spółkom się potwierdzą, grozi im kara w wysokości do 10% obrotów za każdą zakwestionowaną praktykę.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) postawił zarzuty firmom Allegro Polska, DHL eCommerce Poland, DPD Polska i InPost. Przedsiębiorstwa miały wprowadzać konsumentów w błąd poprzez stosowanie praktyk greenwashingu, czyli promowania produktów i usług jako ekologicznych bez rzetelnych podstaw.

Zielone hasła bez pokrycia

Jak wynika z ustaleń UOKiK, firmy posługiwały się hasłami takimi jak „zielona flota”, „zeroemisyjny” czy „neutralny dla środowiska”, opierając je na niepełnych lub trudnych do zweryfikowania danych. Deklaracje te często dotyczyły jedynie wybranych aspektów działalności, bez całościowego spojrzenia na wpływ usług na środowisko. W komunikatach marketingowych brakowało jasnych informacji, które umożliwiłyby konsumentom świadomy wybór.

REKLAMA

Zielone hasła nie mogą być pustymi obietnicami. Jeśli firma deklaruje, że działa ekologicznie, musi to potwierdzić faktami, a nie kreatywnym liczeniem emisji CO2, sprytnymi hasłami malującymi każdy przekaz na zielono czy akcjami, które tylko pozornie wspierają środowisko. Konsument ma prawo wiedzieć, co naprawdę kryje się za jego wyborem, i oczekuje uczciwości, a nie ekościemy

– wyjaśnia Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

W przypadku potwierdzenia zarzutów firmom grożą kary finansowe sięgające do 10% obrotów za każdą zakwestionowaną praktykę.

Allegro: Drzewa, które już rosły

Promowana przez Allegro od 2023 r. akcja „Sadzimy drzewa za odbiór przesyłek w Allegro One” zakładała posadzenie drzewa za każde 10 przesyłek odebranych przez użytkownika. Jednak od 2024 r. wprowadzono dodatkowy warunek – konieczność złożenia internetowej dedykacji w ciągu 30 dni. Informacja o tej zmianie została przesłana jednorazowo w grudniowej korespondencji marketingowej, bez dodatkowych przypomnień. Konsumenci często nie byli świadomi tego wymogu, a możliwość składania dedykacji bywała niedostępna.

Dodatkowo drzewa były sadzone wcześniej i symbolicznie przypisywane konsumentom spełniającym warunki akcji, co oznaczało, że wybór metody dostawy nie wpływał realnie na nasadzenia.

Prezes UOKiK postawił Allegro dwa zarzuty wprowadzania konsumentów w błąd.

DHL: Ekologiczne dostawy tylko z nazwy

DHL eCommerce Poland promował usługę odbioru paczek z punktów POP BOX jako ekologiczne rozwiązanie. Spółka sugerowała, że odbiór paczek w punktach oznacza mniejszy ślad węglowy, jednak nie uwzględniono faktu, że konsumenci nie zawsze docierają do punktów pieszo lub rowerem, a sama flota firmy wciąż składa się głównie z pojazdów spalinowych.

Dodatkowo działania takie jak sadzenie drzew czy instalacja uli były incydentalne i miały lokalny zasięg – na dachu warszawskiej siedziby firmy postawiono jedynie pięć uli. UOKiK zakwestionował również hasła promujące działania firmy na rzecz środowiska jako niepoparte wiarygodnymi danymi.

DHL usłyszał cztery zarzuty.

DPD: Neutralność środowiskowa pod lupą

DPD Polska reklamował swoje usługi jako neutralne dla środowiska, posługując się hasłami „zielona flota” oraz „ZERO emissions”. Prezes UOKiK uznał, że komunikaty te mogły wprowadzać w błąd, ponieważ nie uwzględniały całego łańcucha dostaw ani rzeczywistego wpływu na środowisko.

REKLAMA

W polskich warunkach praktycznie niemożliwe jest zasilanie elektrycznych pojazdów dostawczych w sposób zeroemisyjny, jeśli są one ładowane na ogólnodostępnych stacjach. Choć przesyłka może zostać doręczona samochodem elektrycznym, to energia wykorzystywana do jego ładowania w większości – ponad 60% – pochodzi z węgla.

UOKiK podkreślił, że przekazy marketingowe muszą opierać się na wiarygodnych danych i uwzględniać cały cykl życia pojazdów.

Spółce postawiono sześć zarzutów.

InPost: Paczkomaty a redukcja CO₂

InPost zachęcał konsumentów do wyboru paczkomatów zamiast dostaw do domu, argumentując to hasłami o „zeroemisyjnym e-commerce”. Firma podkreślała ekologiczność swoich usług m.in. poprzez komunikat, że „jeden paczkomat dziennie redukuje tyle CO2, co 9 drzew w ciągu roku”. UOKiK ustalił, że nie zostało to poparte rzetelnymi danymi – automat nie pochłania CO2, a jego ewentualny wpływ na redukcję emisji zależy od wielu zmiennych, których spółka nie wykazała. Dodatkowo znaczna część floty firmy nadal opiera się na pojazdach wysokoemisyjnych.

Zastrzeżenia UOKiK budzi także kalkulator śladu węglowego w aplikacji InPost, który opiera się na wybiórczych danych i może wprowadzać konsumentów w błąd. Ponadto przekazy marketingowe wywierały presję na klientów, by wybierali określoną formę dostawy, co nosi znamiona tzw. ecoshamingu – szczególnie, gdy brak dowodów na rzeczywistą przewagę ekologiczności tej opcji.

Spółka usłyszała trzy zarzuty.

Kolejne postępowania w toku

Postępowania wobec Allegro, DHL, DPD i InPost są pierwszymi w Polsce przypadkami formalnych zarzutów greenwashingu. Równolegle UOKiK prowadzi dziewięć kolejnych postępowań wyjaśniających wobec firm z branży odzieżowej, handlu detalicznego, e-commerce oraz transportu.

Konsumencka czujność – jak nie dać się zwieść

UOKiK apeluje, aby konsumenci zwracali uwagę na szczegóły ekologicznych deklaracji. Hasła typu „eko” czy „naturalny” powinny być poparte konkretnymi danymi, a nie tylko sugestywną grafiką. Konsumenci powinni krytycznie oceniać porównania – hasła w rodzaju „bardziej eko niż inne” muszą jasno wskazywać, do czego się odnoszą.

UOKiK uczula, że grafiki z liśćmi, kolor zielony czy symbole planety mają często charakter wyłącznie estetyczny i nie są dowodem na ekologiczność oferty. Konsument powinien być świadomy, że brak precyzyjnych informacji oraz pomijanie istotnych faktów może oznaczać stosowanie greenwashingu.

Urząd zwraca uwagę, że przemilczanie niekorzystnych informacji, np. o emisjach, może być próbą wprowadzenia w błąd. W takich przypadkach warto zachować szczególną ostrożność.