Modułowe magazyny energii w Bułgarii: Sigenergy zapewnia ultraszybką instalację
Zrealizowany, dostarczony i zainstalowany w zaledwie 12 dni przez pięcioosobową ekipę system SigenStack w Malko Tarnowo w Bułgarii pokazuje, jak nowoczesna technologia akumulatorowa przekształca europejski rynek magazynowania energii – i zwiększa zyski dla deweloperów oraz właścicieli projektów. Choć platforma SigenStack została zaprojektowana z myślą o segmencie komercyjnym i przemysłowym (C&I), projekt ten w imponujący sposób ukazuje skalowalność systemu oraz jego wydajność w rzeczywistych warunkach.
Czarny asfalt lśni od upału, gdy droga wije się przez nakrapiane zielenią starożytne lasy Parku Przyrody Strandża – największego chronionego obszaru w Bułgarii. Położony w górach Strandża, niedaleko granicy z Turcją, ten krajobraz jest zarówno surowy, jak i odległy. Po stromym zjeździe gęste drzewa ustępują miejsca pagórkowatemu, skalistemu terenowi, prowadzącemu do niewielkiego punktu kontrolnego, gdzie bułgarscy urzędnicy sprawdzają pojazdy wjeżdżające na południowo-wschodnią granicę Unii Europejskiej. Stąd ostre skręcenie w wąską, gruntową drogę nagle odsłania widok na farmę fotowoltaiczną Malko Tarnowo o mocy 11 MW.
Zbudowany w 2021 r. projekt jest jednym z dwóch rozwiniętych przez rodzinną firmę Trakia MT. Tuż obok starannie ułożonych rzędów modułów fotowoltaicznych stoją lśniące, białe kolumny indywidualnych pakietów akumulatorowych – właśnie zostały zainstalowane, i to w rekordowo krótkim czasie.
OZE w Bułgarii
Bułgarski rynek energii słonecznej dynamicznie się rozwija w ostatnich latach. Od zainstalowanej mocy na poziomie 1 GW na początku dekady wzrósł do 5 GW obecnie. Jednak – jak coraz częściej bywa również w innych krajach – sektor solarny w Bułgarii zaczyna zmagać się z wyzwaniami wynikającymi z własnego sukcesu. Udział energii słonecznej w rocznej produkcji energii elektrycznej w Bułgarii wzrósł z zaledwie 4% w 2022 r. do 13,3% w 2024 r. Ten gwałtowny wzrost doprowadził do spadku cen energii w ciągu dnia na rynku dnia następnego – coraz częściej pojawiają się sytuacje z zerowymi, a nawet ujemnymi cenami. W efekcie szybko pojawiło się silne uzasadnienie biznesowe dla systemów magazynowania energii w bateriach (BESS).
Jednocześnie, według bułgarskiego operatora systemu przesyłowego, produkcja energii z węgla brunatnego w kraju spadła z 54% do 26,5%, co zwiększyło zapotrzebowanie na regulację napięcia i częstotliwości z wykorzystaniem źródeł nietermicznych – szczególnie w postaci wielkoskalowych magazynów energii.
– Instalacje bateryjne powstają praktycznie w całym kraju – mówi Dimitar Zarchev, dyrektor Krajowego Centrum Dyspozytorskiego przy bułgarskim Operatorze Systemu Przesyłowego. – Oczekuję, że do końca roku powstanie od 600 do 800 MW takich instalacji.
– Przesuwanie generacji słonecznej w czasie, aby pokryć wieczorne szczyty zapotrzebowania, będzie jednym z kluczowych zadań obecnej fali instalacji bateryjnych – dodaje Zarchev. – Coraz większe są także oczekiwania, że magazyny energii będą wspierać regulację napięcia, częstotliwości, a w przyszłości także dostarczać tzw. syntetyczną bezwładność. Te funkcje są obecnie testowane we współpracy z producentami – mówi.
Pilna potrzeba wykorzystania funduszy unijnych
Kolejnym istotnym czynnikiem napędzającym szybki rozwój magazynów energii w Bułgarii jest dostępność finansowania publicznego. W kwietniu 2025 r. rząd bułgarski ogłosił wybór 82 projektów bateryjnych o łącznej pojemności blisko 10 GWh. Projekty te otrzymają dofinansowanie w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), będącego częścią szerszego pakietu stymulacyjnego Unii Europejskiej po pandemii COVID-19. Łącznie przeznaczono 587 mln euro, a dotacje mogą pokrywać do 40% nakładów inwestycyjnych.
Nikola Gazdov, wieloletni orędownik energii słonecznej i przewodniczący Stowarzyszenia ds. Produkcji, Magazynowania i Handlu Energią Elektryczną (APSTE), zauważa, że przy obecnym połączeniu zmienności rynkowej i wsparcia publicznego, pierwsi inwestorzy mogą liczyć na okres zwrotu wynoszący zaledwie cztery do pięciu lat. Jednak deweloperzy muszą działać szybko.
– Aby otrzymać dofinansowanie z KPO, projekty magazynów energii muszą zostać ukończone i podłączone do sieci do marca 2026 roku – a wszystkie płatności powinny zostać zatwierdzone, skontrolowane i przelane do sierpnia – wyjaśnia Gazdov.
20 MWh w 10 dni
Choć jedną z kluczowych zalet projektów fotowoltaicznych i systemów magazynowania energii (BESS) jest stosunkowo szybka realizacja, w praktyce często napotykają one wyzwania, które opóźniają oddanie do użytku. Jednak w przypadku projektów objętych ścisłymi terminami związanymi z dofinansowaniem z funduszy UE, wszelkie opóźnienia wykonawcze lub problemy z przyłączeniem do sieci mogą okazać się wyjątkowo kosztowne.
Opóźnienia w realizacji są często spowodowane przez oddalone lokalizacje, trudny teren czy nieprzewidziane problemy techniczne na etapie uruchamiania. W Bułgarii ryzyko to dodatkowo zwiększają przepisy ograniczające możliwość budowy wielkoskalowych instalacji PV na wysokiej klasy gruntach rolnych – a więc na terenach płaskich i łatwo dostępnych, które stanowią znaczną część kraju.
W rezultacie większość dużych projektów solarnych – zarówno tych ukończonych, jak i planowanych – lokalizowana jest na wymagających terenach o trudnych warunkach gruntowych, takich jak twarde, skaliste podłoże. Czynniki te znacznie komplikują budowę i zwiększają ryzyko po stronie dewelopera – co sprawia, że szybka realizacja projektu w Malko Tarnowo zasługuje na szczególną uwagę.
– Farma PV o mocy 11 MW została zbudowana w 2021 roku, „tuż przed początkiem pandemii” – mówi Galina Peycheva-Miteva z firmy Trakia MT, właściciela projektu. Trakia MT, rodzinna firma zajmująca się rozwojem projektów OZE, wcześniej zrealizowała i sprzedała sąsiednią instalację o mocy 44 MW. Fot. Sigenergy
Usytuowane w pofałdowanym terenie Malko Tarnowo wyróżnia się wizualnie – panele fotowoltaiczne ciągną się wzdłuż zielonych wzgórz. Jednak mimo atrakcyjnego krajobrazu projekt mierzył się z poważnym wyzwaniem: stale niskimi, a coraz częściej nawet ujemnymi cenami energii w ciągu dnia – zjawiskiem obserwowanym w coraz większej liczbie krajów europejskich. Zmiana struktury cenowej znacząco obniżyła potencjał przychodowy projektu.
– W Bułgarii ceny mogą być ujemne od 10:00 do 18:00, co oznacza, że w godzinach szczytowej produkcji PV praktycznie nie generujemy przychodów – wyjaśnia Peycheva-Miteva. – Dlatego decyzja o poszukaniu rozwiązania umożliwiającego arbitraż cenowy, świadczenie usług sieciowych i maksymalne wykorzystanie aktywa była oczywista. Chodziło o to, by ustabilizować zwrot z inwestycji w dłuższej perspektywie.
Choć to właśnie dotacje umożliwiają w dużej mierze dynamiczny rozwój BESS w Bułgarii, w przypadku Trakia MT uzasadnienie biznesowe było na tyle silne, że firma zdecydowała się na inwestycję bez wsparcia publicznego. Peycheva-Miteva zaznacza, że decyzja inwestycyjna „jeszcze bardziej podkreśla nasze zaufanie do jakości i trwałości rozwiązania magazynowania oferowanego przez Sigenergy.”
Specyfikacja techniczna
System magazynowania energii zainstalowany w Malko Tarnowo wyróżnia się pod wieloma względami. W przeciwieństwie do powszechnie stosowanego formatu kontenerowego, rozwiązanie dostarczone przez firmę Sigenergy z Szanghaju opiera się na konstrukcji modułowej. Choć pierwotnie zaprojektowane z myślą o zastosowaniach komercyjnych i przemysłowych (C&I), nowe baterie SigenStack mogą być łączone równolegle, co czyni je odpowiednimi także dla projektów wielkoskalowych.
Projekt w Malko Tarnowo obejmuje 90 inwerterów Sigenergy o mocy 110 kW, współpracujących z bateriami SigenStack o pojemności 240 kWh. Urządzenia te spełniają normy ochrony IP66, dzięki czemu nie wymagają dodatkowych obudów, a jednocześnie zapewniają pełną ochronę przed pyłem i wodą.
Kwestia bezpieczeństwa pożarowego została rozwiązana poprzez autorski, sześciowarstwowy system zabezpieczeń Sigenergy (patrz Rys. 1.2), który został niezależnie zweryfikowany przez firmę Intertek pod kątem zgodności z normami UL 9540A i IEC 62619. Testy wykazały, że modułowa konstrukcja systemu skutecznie zapobiega rozprzestrzenianiu się ognia pomiędzy jednostkami – incydenty są ograniczane do pojedynczego modułu. W przypadku pożaru, uszkodzony moduł może być wymieniony bez wpływu na działanie pozostałych jednostek.
Każdy SigenStack zawiera zintegrowany system zarządzania energią (EMS) oraz system zarządzania baterią (BMS), eliminując konieczność stosowania zewnętrznych rejestratorów danych. Konfiguracja modułowa jest również wysoce skalowalna – możliwe jest równoległe połączenie do 100 jednostek. Zgodnie z danymi producenta, w pełni sieciowa architektura komunikacyjna systemu umożliwia czasy reakcji poniżej jednej sekundy nawet przy obsłudze do 2000 urządzeń.
Modułowa konstrukcja platformy SigenStack upraszcza zarówno logistykę, jak i instalację. Tradycyjne systemy bateryjne w kontenerach są ciężkie i nieporęczne – wymagają specjalistycznego transportu oraz użycia dźwigów. W Europie ograniczenia dotyczące wielkości i masy pojazdów ciężarowych dodatkowo komplikują transport takich systemów, zwłaszcza do lokalizacji wiejskich lub trudno dostępnych, gdzie wąskie drogi, ograniczenia wagowe mostów lub tunele stanowią poważne przeszkody.
W przeciwieństwie do nich, jednostki SigenStack mogą być dostarczane mniejszymi ciężarówkami i ustawiane ręcznie, bez użycia ciężkiego sprzętu. W trudno dostępnym Malko Tarnowo – gdzie dojazd prowadzi krętymi, wiejskimi drogami – to modułowe rozwiązanie okazało się wyjątkowo korzystne.
Szybkość spotyka skalę
Czas to często kluczowy czynnik w projektach BESS – zarówno jeśli chodzi o reakcję systemu na sygnały rynkowe, jak i o szybkość realizacji inwestycji. Połączenie modułowego sprzętu, zaawansowanego oprogramowania i zintegrowanej architektury komunikacyjnej daje wyraźną przewagę pod względem szybkości reakcji oraz tempa budowy.
W Malko Tarnowo system bateryjny został zainstalowany w zaledwie 10 dni, a jego uruchomienie zajęło kolejne dwa.
– Wcześniej rozmawialiśmy z wieloma klientami i firmami EPC – większość spodziewała się, że instalacja projektu o pojemności 10 MWh potrwa od dwóch do trzech miesięcy – mówi Roy Zhang, Dyrektor ds. Globalnej Sprzedaży i Zarządzania Rozwiązaniami w Sigenergy. – Dzięki tej modułowej konstrukcji, złączom typu plug-and-play i unoszącym się terminalom, pięcioosobowy zespół był w stanie ukończyć instalację w 10 dni.
Projekt stanowi ważny kamień milowy dla Sigenergy. To nie tylko istotny krok w ekspansji firmy na rynek wielkoskalowego magazynowania energii, ale także wyraźna demonstracja wartości, jaką może dostarczyć modułowy system magazynowania.
– Tym projektem pokazujemy, że SigenStack może być wykorzystywany nie tylko w dużych instalacjach komercyjnych, ale również w mniejszych projektach użyteczności publicznej – dodaje Zhang. – To dopiero początek dla SigenStack, a my wierzymy, że system udowodni swoje możliwości i przekona kolejnych klientów na całym świecie.
Szczegóły projektu w skrócie
- Lokalizacja: Malko Tarnowo, obwód Burgas, Bułgaria
- Moc instalacji PV: 11 MW
- Magazyn energii (BESS): 10 MW / 20 MWh
- Właściciel: Trakia MT
- Dostawca modułów PV: Canadian Solar
- Dostawca BESS: Sigenergy
- Czas instalacji BESS: 10 dni
- Czas uruchomienia BESS: 2 dni
- Sześć warstw ochrony przeciwpożarowej Sigenergy
- Każda bateria SigenStack o pojemności 12 kWh zawiera:
– czujniki temperatury
– wewnętrzne jednostki gaszenia ognia
– izolację z aerożelu
– zawory dekompresyjne
– podkładki izolacyjne odporne na wysoką temperaturę
– czujniki dymu
Sigenergy – materiał sponsorowany
