Rząd przyjął projekt nowych przepisów dla OZE

Rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy dla morskiej energetyki wiatrowej. Nowe przepisy zawierają nie tylko zmiany istotne dla sektora offshore. Znajdziemy w nich również rozwiązania w zakresie obszarów przyspieszonego rozwoju OZE, spółdzielni energetycznych, energetyki prosumenckiej oraz kar wymierzanych producentom energii odnawialnej. 

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Za przygotowanie projektu odpowiadało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Jak zapewniają autorzy nowej ustawy, uchwalona w 2020 r. ustawa dla morskiej energetyki wiatrowej nie zapewniała wystarczających podstaw do rozwoju offshore Polsce i dlatego wymagała nowelizacji. Nowy projekt jest kluczowy dla inwestorów przygotowujących projekty morskich farm wiatrowych, które mają być realizowane w tzw. drugim etapie rozwoju offshore w Polsce.

W pierwszym etapie wsparcie inwestorom na polskim rynku offshore w formie kontraktu różnicowego zapewniającego określony przychód ze sprzedaży energii było przyznawane indywidualnie w formie decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. W ramach tego etapu w polskiej części Morza Bałtyckiego mają powstać farmy wiatrowe o łącznej mocy 5,9 GW, a instalacja pierwszych turbin wiatrowych na polskim Bałtyku już się rozpoczęła – prowadzona jest w ramach rozwijanego przez Orlen i kanadyjski Northland projektu Baltic Power.

REKLAMA

W drugiej fazie o wsparcie w formie kontraktów różnicowych inwestorzy mają konkurować w aukcjach, oferując możliwie najniższe ceny sprzedaży energii z przyszłych farm wiatrowych na morzu. Pierwsza aukcja dla offshore ma się odbyć jeszcze w tym roku.

Nowe przepisy mają zagwarantować, że do aukcji zostaną dopuszczone jedynie takie projekty, które ze względu na stopień zaawansowania dają wysokie prawdopodobieństwo skutecznej realizacji. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśla, że brak przepisów w zakresie tzw. warunkowej prekwalifikacji, czyli możliwości uzyskania wstępnego zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji, wymagał uzupełnienia dla skutecznego przeprowadzenia aukcji.

Interwencyjna aukcja w 2026

Zgodnie z zaproponowanymi zmianami, aukcja dla offshore nie zostanie rozstrzygnięta, jeżeli złożono mniej niż trzy ważne oferty spełniające wymagania określone w ustawie dla offshore. Autorzy projektu zaznaczają, że fiasko pierwszej aukcji (planowanej na 2025 r.) może doprowadzić do wystąpienia zjawiska tzw. luki inwestycyjnej, która skutkować może przeniesieniem zaangażowania dostawców komponentów i usług na inne rynki. Kolejna aukcja dla offshore zgodnie z ustawą miałaby się odbyć dopiero w 2027 r. i w przypadku niepowodzenia aukcji z 2025 r. zostałby do niej przeniesiony wcześniej udostępniony wolumen możliwej do sprzedania energii. To – zdaniem resortu klimatu – oznaczałoby niekorzystne dla polskiej gospodarki spiętrzenie inwestycji w jednym okresie.

Dlatego w najnowszym projekcie nowelizacji ustawy o offshore ministerstwo zaproponowało przeprowadzenie aukcji interwencyjnej, która odbyłaby się w przyszłym roku, jeśli nie zostanie rozstrzygnięta tegoroczna aukcja.

Inne zaproponowane rozwiązania to zapewnienie możliwości udziału obszarów przewidzianych pod budowę morskich wiatraków z pierwszej fazy do uczestnictwa w aukcjach – w odniesieniu do mocy niewykorzystanej w pierwszej fazie. Ponadto uwzględniono umożliwienie złożenia dwóch oddzielnych ofert aukcyjnych dla dwóch morskich farm wiatrowych zlokalizowanych w granicach tego samego obszaru, pod warunkiem posiadania osobnego wyprowadzenia mocy.

Rozliczenia w euro i zmiana sposobu waloryzacji

Nowe prawo przewiduje też dostosowanie przepisów do rozliczania ujemnego salda w całości lub części w euro. Autorzy projektu zaznaczają, że w dotychczasowej ustawie przewidziano delegację ustawową do wydania obwieszczenia, w którym ogłasza się kurs wymiany euro jedynie względem pierwszej fazy systemu wsparcia. Brakowało natomiast analogicznego rozwiązania dla drugiej fazy. Uwzględniono ponadto zmianę sposobu waloryzacji gwarantowanej ceny energii w przypadku przyznania prawa do pokrycia ujemnego salda w ramach kontraktu różnicowego.

Nierynkowe redysponowanie

Nowe przepisy regulują też zasady pokrycia ujemnego salda w kontrakcie różnicowym w przypadku redysponowania morskich farm wiatrowych na zasadach rynkowych. Redysponowanie polega na redukowaniu mocy odnawialnych źródeł energii, gdy w krajowym systemie elektroenergetycznym jest nadmiar energii. Polecenia redukcji wydają Polskie Sieci Elektroenergetyczne.

Autorzy projektu nowelizacji ustawy dla offshore podkreślają, że ponieważ wszystkie morskie farmy wiatrowe będą przyłączone do sieci przesyłowej, będą one objęte obowiązkiem aktywnego uczestnictwa w rynku bilansującym, a tym samym – w stosunku do żadnej z nich nie zajdzie okoliczność redysponowania na zasadach nierynkowych. Ministerstwo zaznacza jednak, że dotychczasowe przepisy dotyczące możliwości pokrycia ujemnego salda wymagały dostosowania do sytuacji redysponowania na zasadach rynkowych w okresie, w którym operator systemu elektroenergetycznego nie będzie gwarantować niezawodnych dostaw energii.

Resort energii podkreśla, że umowy o przyłączenie morskich farm wiatrowych do sieci przesyłowej zawierają obligatoryjnie postanowienia dotyczące braku gwarancji pełnego wyprowadzenia mocy z tych farm w okresie 7 lat od otrzymania przez operatora informacji o uzyskaniu przez daną farmę prawa do pokrycia ujemnego salda. Po upływie tego terminu – zgodnie z ustawą o offshore – operator ma obowiązek zagwarantowania niezawodnego wyprowadzenia mocy z morskich farm wiatrowych, które uzyskały prawo do pokrycia ujemnego salda.

Ministerstwo zaproponowało wprowadzenie do ustawy zmian mających na celu zagwarantowanie, że również w przypadku rynkowego redysponowania morskich farm wiatrowych w okresie, w którym operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego nie gwarantuje pełnego wyprowadzenia mocy, wytwórca będzie miał możliwość uzyskania od Zarządcy Rozliczeń prawa do pokrycia ujemnego salda jako formy rekompensaty za ograniczenie produkcji w wyniku redysponowania.

Nowe przepisy dla OPRO

W projekcie nowelizacji ustawy dla offshore Ministerstwo Klimatu i Środowiska uwzględniło także regulacje dla innych sektorów odnawialnych źródeł energii. Zawarto w niej między innymi przepisy dotyczące wyznaczania obszarów o największym potencjale do instalowania urządzeń OZE, w których inwestorzy będą mogli skorzystać z uproszczonych procedur związanych z przygotowaniem projektów.

W tym zakresie projekt ustawy zawiera podstawy prawne do przygotowania map obszarów niezbędnych do wniesienia krajowych wkładów w realizację ogólnego celu unijnego w zakresie OZE wyznaczonego na 2030 r. oraz ramy prawne dla wyznaczania obszarów przyspieszonego rozwoju OZE (OPRO).

Wdrożenie do polskiego prawa przepisów w zakresie OPRO to konsekwencja wymogów wynikających z trzeciej unijnej dyrektywy o odnawialnych źródłach energii (RED III).

REKLAMA

Spółdzielnie energetyczne także w miastach

Nowe przepisy wprowadzają też zmiany w zasadach tworzenia spółdzielni energetycznych. Ministerstwo Klimatu i Środowiska dostrzegło, że obowiązujące przepisy uniemożliwiają tworzenie spółdzielni energetycznych na obszarach gmin miejskich. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem ustawy o OZE spółdzielnia energetyczna może prowadzić działalność wyłącznie na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej lub na obszarze nie więcej niż 3 tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą.

Jak podkreśla resort klimatu, stanowi to barierę dla rozwoju energetyki obywatelskiej w ośrodkach miejskich, gdzie w szczególności zainteresowanie tą formą społeczności energetycznych przejawiają spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz gminy. Nowe przepisy mają to zmienić, umożliwiając tworzenie spółdzielni energetycznych na terenie miast.

Prosument lokatorski

Projekt nowelizacji ustawy o offshore zmienia także przepisy regulujące działalność prosumentów lokatorskich. Nowe rozwiązania mają umożliwić prosumentowi lokatorskiemu zawarcie umowy oraz zastosowania mechanizmów uniemożliwiających wprowadzanie energii elektrycznej do sieci w sytuacji, gdy ceny energii są ujemne. Projekt przewiduje też usunięcie ograniczenia dotyczącego wymogu umiejscowienia instalacji na budynku. Dzięki temu możliwe stanie się zamontowanie instalacji np. na dachach garaży czy na wiatach parkingowych.

Nowe przepisy mają usunąć wątpliwości w zakresie działalności prosumenta lokatorskiego związane z tym, czy mikroinstalacja może wytwarzać energię np. na potrzeby zewnętrznego oświetlenia osiedlowego. W tym celu przewidziano zastąpienie słów „części wspólnej” pojęciem nieruchomości wspólnej zdefiniowanym jako „grunt oraz części budynku i urządzenia, które służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali”.

Ponadto przewidziano umożliwienie prosumentowi lokatorskiemu wydatkowania zgromadzonych środków w ramach depozytu prosumenckiego na przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej.

Klastry energii

Projekt ustawy dla morskiej energetyki wiatrowej reguluje też kwestię zakupu energii przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach klastra energii.

Nowe przepisy przewidują brak obowiązku wyboru jednego zwycięskiego wykonawcy i powierzenie realizacji zadania członkom klastra, którzy spełniają warunki określone przez członka klastra planującego nabycie energii elektrycznej, ciepła lub paliw w ramach klastra.

Kary dla wytwórców energii z OZE

Nowe przepisy wprowadzają też możliwość uzależnienia wysokości kar za niedochowanie obowiązków ustawowych, które ciążą na wytwórcach energii odnawialnej.

Autorzy projektu nowelizacji ustawy tłumaczą, że w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego niezbędne stało się odstąpienie od określenia w przepisach prawa sztywnego poziomu wysokości kar pieniężnych nakładanych na wytwórców energii odnawialnej lub biogazu.

Ministerstwo chce dać możliwość Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki i Dyrektorowi Generalnemu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa dostosowania do wagi przewinienia wysokości kar wymierzanych zgodnie z art. 169 ustawy OZE.

Współspalanie i biomasa

Nowe przepisy wprowadzają ponadto nowe rozwiązania dla energetyki biomasowej. Autorzy projektu nowelizacji dostrzegli, że obecne brzmienie ustawy o odnawialnych źródłach energii prowadzi do wewnętrznej sprzeczności przepisów dotyczących obowiązku spełnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju oraz kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przez paliwa z biomasy. Nowe prawo ma tę kwestię doprecyzować.

W projekcie znajdziemy też przepis określający, że współczynnik 0,5 dla świadectw pochodzenia w instalacjach spalania wielopaliwowego, z wyłączeniem dedykowanej instalacji spalania wielopaliwowego, będzie obowiązywał do końca 2035 r., co jest zgodne z datą zakończenia systemu świadectw pochodzenia.

Przyjęty przez Radę Ministrów projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych trafi teraz do Sejmu.

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.