Nowe Czyste Powietrze przyspiesza – już ponad 100 mln zł w podpisanych umowach

Nowa odsłona programu Czyste Powietrze odnotowuje wzrost zainteresowania. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podkreśla, że rośnie zarówno liczba składanych wniosków, jak i podpisywanych umów.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) poinformował, że do 10 lipca w programie Czyste Powietrze złożono już 14 tys. wniosków o dofinansowanie na kwotę 803 mln zł. Tempo podpisywania umów również przyspieszyło – zawarto już ponad 2,2 tys. umów na łączną kwotę ponad 100 mln zł.

Około 30% złożonych wniosków dotyczy inwestycji z udziałem operatorów – głównie tych obejmujących najwyższy poziom dotacji oraz prefinansowanie. Rola operatorów polega na kompleksowym wsparciu właścicieli domów, szczególnie osób starszych i ubogich energetycznie, dla których przygotowanie wniosku o dotację i przeprowadzenie inwestycji może być większym problemem. Współpraca z operatorem jest obowiązkowa w przypadku prefinansowania i najwyższego poziomu dofinansowania, a opcjonalna przy podwyższonym poziomie dofinansowania bez prefinansowania.

REKLAMA

Z 1388 gmin, które zgłosiły się do programu w charakterze operatora, 1214 podpisało porozumienia z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Termin zgłaszania się gmin do pełnienia roli operatora przedłużono do 31 grudnia 2025 r.

Program Czyste Powietrze ma zapewnione łączne finansowanie przekraczające 30 mld zł, pochodzące m.in. z Krajowego Planu Odbudowy, Funduszu Modernizacyjnego i programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). W ramach Społecznego Funduszu Klimatycznego przewidziano dodatkowo 13,35 mld zł.

Program w liczbach

Jak wylicza NFOŚiGW, od momentu startu nowej edycji programu, od 31 marca br., zarejestrowano blisko 30 tys. wniosków o dofinansowanie, z czego ponad 14 tys. zostało oficjalnie złożonych, a reszta znajduje się w wersji roboczej i wymaga uzupełnienia np. o audyt energetyczny.

Nowa wersja programu wprowadziła bowiem obowiązek wykonania audytu energetycznego, co ma ograniczyć możliwość nadużyć i poprawić jakość składanych wniosków. Audyt ma także przeciwdziałać tzw. rachunkom grozy poprzez zwiększenie efektywności energetycznej modernizowanych budynków.

Od września 2018 r., kiedy uruchomiono program Czyste Powietrze, złożono już ponad 1 mln wniosków o dofinansowanie na łączną kwotę 38,8 mld zł. Podpisano blisko 912 tys. umów na kwotę dofinansowania  32 mld zł, a wypłacono 717 tys. dotacji o łącznej wartości 16,7 mld zł.

W 2024 r. sfinalizowano ponad 96,86 tys. umów, w ramach których wymieniono blisko 92 tys. kotłów. Od 1 stycznia do 31 maja 2025 r. zakończono 44,36 tys. umów, obejmujących 52 tys. wymienionych kotłów.

REKLAMA

Działania na rzecz wykonawców

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podkreśla, że szybkość zawierania umów jest znacząco wyższa niż we wcześniejszych edycjach – wcześniej rozpatrywanie wniosków trwało często wiele miesięcy.

NFOŚiGW opracował szereg wytycznych dla wojewódzkich funduszy w celu usprawnienia obsługi wniosków o płatność. Są to m.in.:

• wypłata środków w ciągu 3 dni roboczych od zatwierdzenia wniosku,
• rozliczenie dotacji najpóźniej do 30 września 2025 r.,
• wypłata do 60 dni od uzupełnienia dokumentów przez beneficjenta.

Dla beneficjentów opracowano tabelę kosztów jednostkowych, która ma zapobiegać zawyżaniu kosztów termomodernizacji i przyspieszyć rozpatrywanie wniosków.

Dotacje na kotły gazowe

W dniu 15 lipca ruszył także nabór uzupełniający na dotacje do kotłów gazowych z budżetem 70 mln zł. Dotyczy on inwestycji zrealizowanych w okresie od 28 maja do 31 grudnia 2024 r. i skierowany jest do właścicieli domów jednorodzinnych, którzy ponieśli koszty wymiany „kopciucha” na kocioł gazowy, ale nie mieli możliwości uzyskania dofinansowania z powodu wstrzymania naboru wniosków w programie Czyste Powietrze pod koniec listopada 2024 r. Nabór potrwa trzy miesiące.

Szerzej o wznowionym naborze pisaliśmy w artykule: NFOŚiGW wznawia dofinansowanie na domowe kotły gazowe.

Wsparcie dla poszkodowanych

W celu ochrony beneficjentów programu Czyste Powietrze, którzy zostali poszkodowani na skutek działań nieuczciwych wykonawców, powołano międzyresortową grupę roboczą z udziałem Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Prokuratury Krajowej. Trwają prace nad rozwiązaniami legislacyjnymi, które umożliwią m.in. zawieszenie obowiązku zwrotu środków w przypadku postępowań karnych.

Dla poszkodowanych beneficjentów NFOŚiGW przygotował poradnik, w którym zebrano informacje na temat oferowanej pomocy oraz placówek, w których można ją uzyskać. Z kolei kampania edukacyjna „Nie daj się oszukać – sprawdź, zanim zaufasz!” obejmuje webinary, materiały prasowe i poradniki. Osoby potrzebujące wsparcia mogą skorzystać z pomocy rzeczników konsumentów w starostwie lub urzędzie miasta oraz darmowej pomocy prawnej.