Lista zaufanych wykonawców w programie Czyste Powietrze od 2026 r.

Problemy związane z wdrażaniem programu Czyste Powietrze uwypuklają potrzebę dostępu do rzetelnych i sprawdzonych wykonawców. Zapowiadana przez resort lista zaufanych firm ma ułatwić beneficjentom wybór odpowiednich podmiotów, zwiększyć bezpieczeństwo realizowanych inwestycji oraz wpłynąć na podniesienie jakości usług na rynku.

W 2026 r. ma zostać uruchomiona lista zaufanych wykonawców realizujących inwestycje termomodernizacyjne w ramach programu Czyste Powietrze. Informację tę przekazał wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta podczas wspólnego posiedzenia sejmowych komisji ds. energii oraz ochrony środowiska. Jak wynika z jego wypowiedzi, celem inicjatywy jest stworzenie wykazu sprawdzonych firm, które spełnią określone kryteria jakościowe i formalne.

Zgodnie z zapowiedziami lista nie będzie obowiązkowa, lecz ma stanowić narzędzie pomocnicze dla beneficjentów programu. Krzysztof Bolesta przypomniał, że resort klimatu już w 2024 r. zapowiadał prace nad takim rozwiązaniem w ramach reformy Czystego Powietrza, wskazując wówczas, że konieczne będzie opracowanie jasnej ścieżki weryfikacji wykonawców oraz zasad wpisu i ewentualnego usunięcia z listy.

REKLAMA

Kto opracuje listę zaufanych wykonawców?

Nad przygotowaniem listy pracują wspólnie Instytut Ochrony Środowiska (IOŚ), Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), przy wsparciu technicznym Banku Światowego. Wiceminister Krzysztof Bolesta poinformował, że proces ten jest złożony organizacyjnie i prawnie, jednak prace postępują, co ma umożliwić uruchomienie listy w przyszłym roku.

Opóźnienia w wypłatach dotacji

Podczas posiedzenia komisji zwrócono również uwagę na problemy z rozpatrywaniem wniosków o wypłatę dotacji. Przedstawiciele branży oraz parlamentarzyści sygnalizowali długie terminy oczekiwania na decyzje wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Krzysztof Bolesta przyznał, że system obsługi programu jest obecnie przeciążony, a wnioski czekają na rozpatrzenie od 90 do nawet 180 dni.

Jak wyjaśnił wiceminister, skala zainteresowania programem Czyste Powietrze okazała się większa niż pierwotnie zakładano, co sprawiło, że instytucje realizujące program nie były organizacyjnie przygotowane na tak duże obciążenie. W odpowiedzi wojewódzkie fundusze mają zwiększać zatrudnienie oraz wprowadzają zmiany w procesach i systemach informatycznych, aby usprawnić obsługę wniosków.

Złożone relacje między beneficjentami a instytucjami

Krzysztof Bolesta wskazał także, że konstrukcja programu utrudnia sprawne rozliczanie inwestycji, ponieważ wymaga wieloetapowej wymiany dokumentów pomiędzy beneficjentem, wykonawcą a wojewódzkim funduszem. Taki model, jak zaznaczył, wydłuża czas potrzebny na zakończenie procedur finansowych.

Dodatkowym czynnikiem wpływającym na opóźnienia są niekompletne lub problematyczne wnioski o płatność, które wymagają wyjaśnień zarówno ze strony beneficjentów, jak i wykonawców.

Dlaczego jest mniej wniosków w programie?

Wiceprezes NFOŚiGW Robert Gajda poinformował, że liczba składanych wniosków w programie jest obecnie niższa, co wiąże się ze zmianami w jego zasadach. Jednym z nowych wymogów jest obowiązkowe wykonanie audytu energetycznego przed rozpoczęciem termomodernizacji, na który – w zależności od regionu – trzeba czekać od kilku tygodni do kilku miesięcy.

REKLAMA

Istotny wpływ na zainteresowanie programem miały również przepisy unijne, które od początku 2025 r. wykluczają możliwość dofinansowania kotłów gazowych. Jak wskazał Gajda, do 2024 r. około 40 proc. wniosków w Czystym Powietrzu dotyczyło właśnie tego typu źródeł ciepła.

Nowa odsłona Czystego Powietrza

W listopadzie ubiegłego roku program zawieszono, a pod koniec marca br. uruchomiono jego nową, zreformowaną odsłonę. Reforma programu była następstwem wykrytych nieprawidłowości i wprowadziła m.in. zasadę przyznawania dotacji na jeden dom oraz wymóg co najmniej trzyletniego okresu własności nieruchomości, z wyjątkiem przypadków dziedziczenia.

Nowe regulacje obejmują także obowiązkowy udział operatorów przy inwestycjach realizowanych z prefinansowaniem, limity kosztów poszczególnych elementów oraz konieczność przedstawienia świadectwa charakterystyki energetycznej potwierdzającego uzyskane oszczędności energii po zakończeniu prac.

Wiceprezes NFOŚiGW wylicza, że w nowej edycji programu Czyste Powietrze, 0d 1 kwietnia złożono 47 tys. kompletnych wniosków, a kolejne 24 tys. oczekują na uzupełnienie o audyt energetyczny.

Usprawnianie programu

Równolegle z pracami na listą zaufanych wykonawców, która ma zapewnić większą przejrzystość i bezpieczeństwo przy wyborze firm realizujących inwestycje termomodernizacyjne, podejmowane są działania mające na celu dalsze usprawnianie funkcjonowania programu.

Wciąż zgłaszane problemy i nieprawidłowości poskutkowały pracami m.in. nad projektem ustawy dotyczącej osób poszkodowanych w programie Czyste Powietrze. Planowane regulacje mają uporządkować kwestie odpowiedzialności, wzmocnić ochronę beneficjentów oraz stworzyć mechanizmy wsparcia dla uczestników programu, którzy ponieśli straty w trakcie realizacji inwestycji. Więcej na ten temat w artykule: Ustawa dla poszkodowanych beneficjentów programu Czyste Powietrze trafiła do prac rządu.