Polscy prosumenci oddają energię za darmo. Magazyny coraz bardziej potrzebne

Zasady obecnego prosumenckiego systemu rozliczeń sprawiają, że w godzinach południowych w słoneczne dni, kiedy fotowoltaika prosumentów pracuje najlepiej, za nadwyżki energii oddanej do sieci coraz częściej nie otrzymują oni żadnego wynagrodzenia. Ratunkiem są magazyny, które umożliwią prosumentom przechowanie energii z PV i wykorzystanie jej na miejscu później – lub oddanie do sieci wieczorem, gdy wynagrodzenie prosumentów jest z reguły dużo korzystniejsze.

Wiosenne, słoneczne dni sprawiają, że do sieci trafia coraz więcej energii z fotowoltaiki. To powoduje spadki cen energii na rynkach spot – zwłaszcza w słoneczne dni w godzinach południowych. Ofiarą tej zależności padają prosumenci objęci net-billingiem. Chociaż właścicieli fotowoltaiki powinna cieszyć słoneczna pogoda, bo dzięki niej produkują więcej energii, to jednak gdy prosumenci nie są w stanie wykorzystać wytworzonej energii na miejscu i trafia ona do sieci, coraz częściej w słoneczne dni nie otrzymują żadnego wynagrodzenia w net-billingu z powodu ujemnych cen RCE.

W dwóch pierwszych miesiącach tego roku, charakteryzujących się gorszymi warunkami nasłonecznienia, był tylko jeden dzień z ujemną ceną RCE (był to 1 stycznia 2025 r. charakteryzujący się wyjątkowo niskim zapotrzebowaniem na prąd w kraju). Była to jednak marna pociecha dla prosumentów, których instalacje fotowoltaiczne w zimowych warunkach i tak nie produkowały zbyt wiele energii. Kiedy jednak słońce zaświeciło mocniej, a fotowoltaika zaczęła pracować intensywniej, szybko w słonecznych południowych godzinach ceny RCE zaczęły spadać poniżej zera.

REKLAMA

Ujemna cena energii przez połowę dni kwietnia

W marcu liczba dni, w których cena RCE w południe spadała poniżej zera, wyniosła 11. Kwiecień pod tym względem okazał się jeszcze gorszy. W zeszłym miesiącu ujemne ceny RCE wystąpiły w godzinach południowych przez 50% dni – najniższe były standardowo w weekendy, kiedy do dużej generacji z PV dochodziło niskie zapotrzebowanie na prąd. W kwietniu po godzinie 12 ceny RCE spadały nawet poniżej -0,3 zł/kWh (w dniach 20 i 27 kwietnia). Jednak poziom spadku cen RCE poniżej zera ma małe znaczenie dla prosumentów. Przy ujemnej cenie RCE wynagrodzenie prosumenta korzystającego z tej formy rozliczenia i tak zawsze jest zerowe.

Ostatnie tygodnie, kiedy ceny RCE w porze południowej spadały do bardzo niskich, często ujemnych wartości, ponownie – jak można to było zaobserwować już w letnich miesiącach zeszłego roku – zaczęła rosnąć różnica między cenami RCE notowanymi w południe i cenami występującymi w porze wieczornej. W kwietniu po godzinie 19 cena RCE z reguły przekraczała poziom 0,6 zł/kWh, w ciągu kilku dni przekroczyła 0,9 zł/kWh, a najwyższa była po godzinie 19 w dniu 14 kwietnia – wyniosła wówczas niemal 1,1 zł/kWh.

Domowe baterie coraz bardziej potrzebne

Realne wynagrodzenie, które w przypadku prosumentów objętych net-billingiem jest gromadzone w ramach depozytu prosumenckiego, obecnie jest wyższe, niż wskazuje sama cena RCE. Po ostatnich zmianach w ustawie o odnawialnych źródłach energii cena RCE jest powiększana o współczynnik korekcyjny 1,23 (o ten współczynnik zwiększa się także cena RCEm, czyli średnia miesięczna cena, z której mogą alternatywnie korzystać prosumenci, ale tylko ci, którzy weszli do net-billingu przed 1 lipca 2024 r.).

O ile ten współczynnik nic nie da prosumentom w net-billingu rozliczającym się za energię wysyłaną do sieci w południe w słoneczne dni, kiedy RCE spada poniżej zera, o tyle może on istotnie zwiększyć wartość depozytu, gdy RCE rośnie – także wtedy, gdy energia wyprodukowana w południe zostanie przechowana na miejscu i wprowadzona do sieci wieczorami, gdy stawka RCE może być znacznie wyższa.

Prosument posiadający magazyn wyposażony w odpowiednie funkcjonalności może wówczas zdecydować, czy wytworzoną w godzinach południowych energię wykorzystać na własne potrzeby (i w ten sposób zaoszczędzić na poborze energii z sieci) – czy wprowadzić ją do sieci, otrzymując za to korzystniejsze wynagrodzenie.

Ceny RCEm również spadają

Systemem net-billingu są objęci prosumenci, którzy zgłosili przyłączenie swoich mikroinstalacji po 31 marca 2022 r. Prosumenci, którzy zgłosili przyłączenie wcześniej, mogą pozostać w rozliczeniach w starszym systemie net-meteringu (opustów), ale mogą też zdecydować się na przejście do net-billingu.

REKLAMA

Początkowo prosumenci w net-billingu byli rozliczani za energię wprowadzaną do sieci po uśrednionej w skali miesiąca cenie RCEm, ale od połowy 2024 r. powinni już być rozliczani po zmieniających się co godzinę stawkach RCE (niedługo ceny RCE powinny zmieniać się już w docelowych interwałach 15 minut).
.
.

.

Prosumenci, którzy rozpoczęli działalność w net-billingu przed 1 lipca 2024 r., po ostatnich zmianach w ustawie o odnawialnych źródłach energii wrócili do cen RCEm, przy czym ustawodawca dał im możliwość wyboru między tą formą rozliczeń a cenami RCE. Pozostanie przy cenie RCE daje im prawo do wyższego zwrotu nadwyżki niewykorzystanego po roku depozytu prosumenckiego - mogą oni odzyskać 30% depozytu, podczas gdy pozostali prosumenci w net-billingu mogą otrzymać jedynie 20%.

Początkowo, w 2022 r., stawki RCEm były bardzo korzystne, co były związane z rekordowymi wzrostami cen energii w Europie po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę i ze wzrostem cen gazu. Później jednak, gdy sytuacja na giełdach energii zaczęła się stabilizować, ceny RCEm zaczęły maleć. Najniższa cen RCEm w dotychczasowej historii net-billingu wystąpiła w marcu 2025 r. (cenę RCEm za kwiecień powinniśmy poznać w przyszłym tygodniu).

Więcej na ten temat w artykule: Drastyczny spadek ceny energii od prosumentów w net-billingu.

[artykuł edytowany]

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.