Finlandia chce być pionierem w wielkoskalowej agrofotowoltaice

Projekt NotNukeOne realizowany w Finlandii ma być przykładem udanego połączenia instalacji PV z uprawą gruntów ornych – i to na ogromną skalę. Inwestycja zdobyła już przychylność­ unijnych decydentów z Funduszu Innowacji.

NotNukeOne z założenia ma być projektem ambitnym: planowana w południowej Finlandii (w okolicach miasta Loviisa) farma agrofotowoltaiczna będzie zajmować powierzchnię około 230 ha, a składające się na nią moduły fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej 140 MWp mają generować w skali roku 150 GWh energii elektrycznej, co odpowiada rocznemu zapotrzebowaniu na energię około 30 tys. fińskich gospodarstw domowych. Osiągnięcie wskazanej, relatywnie wysokiej produkcji energii jak na warunki skandynawskie ma być możliwe dzięki zastosowaniu trackerów.

Ale to nie wszystko: ogromna elektrownia agrofotowoltaiczna ma być połączona z magazynem energii typu BESS (Battery Energy Storage System) o mocy 45 MW. To w połączeniu z wykorzystaniem zaawansowanego oprogramowania AI zoptymalizuje efekt finansowy ze sprzedaży energii. Będzie ona trafiać do sieci w czasie wyższych cen energii na rynku hurtowym.

REKLAMA

Unia docenia innowacyjność i rozmach

Innowacyjność tego projektu wynika jednak głównie z faktu, że z powodzeniem ma on łączyć funkcje generowania energii i produkcji rolnej. Takie współużytkowanie gruntu przez instalacje OZE i rolnictwo jest obecnie mocno promowane w Unii Europejskiej. Nic więc dziwnego, że NotNukeOne znalazł się wśród 61 projektów wybranych w ramach pierwszego naboru wniosków o dofinansowanie z Funduszu Innowacji Unii Europejskiej. Oprócz niego do podpisania umowy na finansowanie wytypowano jeszcze jeden projekt z zakresu agrofotowoltaiki (Agrivoltaic Canopy we Francji), kilka inicjatyw związanych z fotowoltaiką, m.in. projekt pływających PV (również z Francji), a także trzy polskie inicjatywy.

Mimo to fińska inwestycja będzie pod wieloma względami wyjątkowa: po pierwsze, ze względu na swoją skalę, a po drugie – z uwagi na lokalizację. W Europie istnieje bowiem bardzo niewiele farm agrofotowoltaicznych o powierzchni przekraczającej 100 ha. Jedna z nielicznych znajduje się na Sycylii we Włoszech i ma moc około 66 MWp. Jeszcze większa ma być farma SUNfarming w niemieckiej Brandenburgii – o mocy 753 MWp i powierzchni obejmującej kilka powiatów.

Fotowoltaika w Finlandii coraz popularniejsza

We Włoszech czy środkowych Niemczech roczne nasłonecznienie zbliża się jednak do 1800 kWh/m2, podczas gdy w Finlandii wynosi zaledwie 900-1100 kWh/m2. Oznacza to, że efektywność instalowanych tu paneli jest teoretycznie o około połowę niższa niż na południu Europy. Co więcej, fiński miks energetyczny już dziś jest bardzo zrównoważony pod względem emisji: 40–45% stanowi tu energia jądrowa, po ok. 20% – energia wodna i wiatrowa, kilka procent – biomasa, a energia z fotowoltaiki nie przekracza 1% ogółu. Do 2022 r. rząd fiński nie wykazywał zresztą większego zainteresowania zmianą tej struktury, m.in. ze względu na fakt, że emisja CO2 z sektora elektroenergetycznego nie przekraczała 5%.

REKLAMA

Dopiero od 2023 r. moc instalacji fotowoltaicznych w Finlandii zaczęła stopniowo wzrastać – o 50–70% rocznie – i na koniec 2024 r. sięgnęła 1,2 GW. W tym samym okresie rząd wprowadził pierwsze ulgi inwestycyjne i taryfy net-metering dla odbiorców prywatnych, a w swoich prognozach do 2030 r. uwzględnił wzrost udziału fotowoltaiki w miksie energetycznym do 5–7% (5–6 GW mocy).

Skąd ta zmiana optyki? Po pierwsze, okazało się, że wydajność paneli PV mimo niskiego nasłonecznienia jest w Finlandii stosunkowo wysoka (80–90% wydajności niemieckiej w miesiącach letnich), gdyż niskie temperatury sprzyjają utrzymaniu wysokiej sprawności paneli. Po drugie, w obliczu ograniczonej podaży gruntów rolnych (około 8% powierzchni kraju) zaczęto dostrzegać zalety agrofotowoltaiki jako sposobu na podwójne wykorzystanie powierzchni kraju. Opcja ta jest też mocno popierana przez fińskich rolników, którzy z jednej strony mogą zarabiać podwójnie – na płodach rolnych oraz sprzedaży energii bądź dzierżawie gruntów pod farmę PV, a z drugiej – zyskują realne wsparcie w prowadzeniu opraw. Liczne badania pokazują bowiem, że konstrukcje agrofotowoltaiczne tworzą korzystny mikroklimat dla roślin, zmniejszając parowanie wody i chroniąc przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (gradem, wiatrem czy palącym słońcem).

Naśladowcy mile widziani

Z punktu widzenia mieszkańców Europy projekt NotNukeOne ma jeszcze jedną istotną zaletę: jak twierdzą jego autorzy, może być replikowalny. Oznacza to, że jeśli jego wdrożenie zakończy się sukcesem, można go z powodzeniem uruchomić także w innych lokalizacjach na terenie Europy. Ma to o tyle istotne znaczenie, że choć agrofotowoltaika uznawana jest za obiecującą formę produkcji energii – głównie ze względu na zwielokrotnienie zysków płynących z wykorzystania gruntów – jej wdrażanie wciąż napotyka wiele przeszkód, wśród których na pierwszy plan wysuwają się wyższe koszty instalacji w porównaniu z konwencjonalnym systemem PV. Stworzenie działającego modelu, na którym można by się wzorować, w dużej mierze rozwiązuje ten problem.