Dostałeś dotację z Czystego Powietrza? Przygotuj się do kontroli

Uczestnicy nowej odsłony programu Czyste Powietrze muszą stosować się do zaktualizowanych wymagań i procedur. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej opublikował przewodnik, który zawiera szereg istotnych wskazówek, mających na celu ułatwienie prawidłowej realizacji przedsięwzięcia i uniknięcie błędów, które mogłyby skutkować utratą dofinansowania.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) informuje, że aby już na wstępie uniknąć błędów przy składaniu wniosku w programie Czyste Powietrze, należy dokładnie przeczytać regulamin, starannie wypełnić wniosek oraz sprawdzić wszystkie dane i załączniki. Można także skonsultować się z gminnym punktem informacyjno-konsultacyjnym.

Narodowy Fundusz uczula, aby beneficjenci przede wszystkim zadbali o zgodność wykonywanych prac z zakresem umowy o dofinansowanie, pilnowali poprawności wystawianych faktur (pod kątem prac czy urządzeń, które są kosztami kwalifikowanymi w programie Czyste Powietrze) oraz na bieżąco porządkowali zbieraną dokumentację. To wszystko ułatwi sprawną i pomyślną kontrolę w programie Czyste Powietrze.

REKLAMA

Jak podkreśla NFOŚiGW, przestrzeganie zebranych zaleceń pozwoli beneficjentom uniknąć zarówno problemów z wypłatą dotacji, jak i ewentualnej konieczności zwrotów środków.

Kto i kiedy przeprowadza kontrolę?

Szczegółowe zasady dotyczące kontroli realizacji przedsięwzięcia w ramach programu Czyste Powietrze można znaleźć w umowie o dofinansowanie oraz w instrukcji do wniosku o płatność. Każdy beneficjent powinien zapoznać się z tymi dokumentami jeszcze przed podpisaniem umowy.

Kontrole mogą być przeprowadzane przez NFOŚiGW lub wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). Instytucje te mogą przeprowadzić kontrole samodzielnie albo za pośrednictwem firm zewnętrznych; sprawdzą dokumenty finansowe, techniczne oraz wykonane prace.

Kontrola może nastąpić na każdym z trzech etapów:

• przed zawarciem umowy o dofinansowanie – aby zweryfikować dane we wniosku;
• przed wypłatą dotacji – aby upewnić się, że prace zostały wykonane zgodnie z zasadami programu;
• w okresie trwałości dotacji, czyli do 5 lat po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia – w celu potwierdzenia, że efekty inwestycji są utrzymane.

Czego nie wolno robić w okresie trwałości dotacji?

Narodowy Fundusz przypomina, że, okres trwałości projektu to 5 lat od zakończenia realizacji przedsięwzięcia. W tym czasie beneficjent zobowiązany jest do przestrzegania określonych zasad. Naruszenie tych warunków może skutkować obowiązkiem zwrotu dotacji.

W tym czasie beneficjent nie może:

• zmieniać przeznaczenia budynku (np. z mieszkalnego na usługowy);
• demontować urządzeń i instalacji zakupionych w ramach dotacji, z wyjątkiem wymiany wadliwego sprzętu na nowy o takich samych lub lepszych parametrach;
• instalować dodatkowych źródeł ciepła niespełniających wymagań programu, np. kopciuchów czy urządzeń bez odpowiednich certyfikatów.

W przypadku naruszenia zasad beneficjentowi grozi obniżenie wartości dotacji, wypowiedzenie umowy, konieczność zwrotu części lub całości dofinansowania wraz z odsetkami, zgodnie z warunkami umowy.

Co będzie sprawdzane podczas kontroli?

Zakres kontroli wynika z umowy o dofinansowanie oraz złożonych oświadczeń i dokumentów. Beneficjenci mogą się spodziewać weryfikacji dokumentacji finansowej i technicznej – zwłaszcza oryginałów faktur, rachunków, certyfikatów, świadectw, kart produktów, gwarancji, umów, pełnomocnictw. Sprawdzone zostaną także wykonane prace – czy są zgodne z zakresem rzeczowym umowy. Kontrola obejmie także oględziny na miejscu – np. instalacji, ocieplenia, rodzaju użytych materiałów.

Jakie dokumenty przechowywać?

Zgodnie z umową i instrukcją do wniosku o płatność należy przechowywać oryginały:

• faktur VAT i rachunków,
• potwierdzeń zapłaty,
• dokumentów z audytów energetycznych,
• dokumentacji projektowej,
• certyfikatów i kart produktów,
• protokołów instalacji urządzeń lub wykonania prac montażowych, protokołu z odbioru kominiarskiego,
• zaświadczeń o dochodach,
• dokumentów kredytowych (jeśli dotyczy),
• dokumentów potwierdzających dotację z innych programów.

NFOŚiGW uczula, aby nie oddawać oryginałów kontrolującemu. Należy je tylko udostępnić do wglądu lub dostarczyć kopie (skany), jeśli kontrola odbywa się zdalnie.

Jak przebiega kontrola?

Kontrola jest zapowiedziana – WFOŚiGW informuje beneficjenta o planowanym terminie. Beneficjent ma obowiązek udostępnić teren i dokumenty, umożliwić pomiary i oględziny urządzeń, złożyć ustne lub pisemne wyjaśnienia oraz umożliwić wykonanie dokumentacji fotograficznej.

REKLAMA

Narodowy Fundusz zaznacza, że jeśli beneficjent odmówi kontroli, nie udostępni dokumentów lub pomieszczeń bądź nie podpisze protokołu,  to WFOŚiGW może rozwiązać umowę o dofinansowanie.

Protokół kontroli spisuje się na urzędowym formularzu w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Podpisują go zarówno kontrolujący, jak i beneficjent. Wszelkie uwagi lub zastrzeżenia można wpisać bezpośrednio do protokołu przed podpisaniem.

Jak się przygotować do realizacji i kontroli?

Eksperci NFOŚiGW zalecają:

• przechowywanie oryginałów wszystkich dokumentów, takich jak: faktury, umowy z wykonawcami, certyfikaty urządzeń, protokoły odbioru, pełnomocnictwa;
• dokładne czytanie umowy i instrukcji do wniosku o płatność, aby uniknąć błędów formalnych;
• zabezpieczenie dostępu do dokumentów i inwestycji w razie kontroli – urzędnicy muszą mieć możliwość ich fizycznego sprawdzenia;
• przestrzeganie zasad programu nawet po zakończeniu prac;
• współpracę z kontrolującymi.

Przestrzeganie powyższych zaleceń pozwoli uniknąć problemów z wypłatą dotacji i ewentualnych zwrotów środków.

.
.

.

Co się zmieniło w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze?

Program Czyste Powietrze jest skierowany – podobnie jak w poprzedniej edycji – wyłącznie do właścicieli a domów jednorodzinnych. Dofinansowanie można przeznaczyć na kompleksową termomodernizację budynków oraz wymianę  starych i nieefektywnych źródeł ciepła wykorzystujących paliwo stałe na nowe źródła ciepła. Wnioski o dofinansowanie składa się w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

W nowej edycji programu zmieniły się kryteria i wysokość dofinansowania. Dofinansowania nie przewidziano już dla instalacji fotowoltaicznych i pieców gazowych. Nowością jest objęcie wszystkich beneficjentów obowiązkiem wykonania audytu i świadectwa energetycznego.

O innych ważnych zmianach w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze szerzej w artykule: To kluczowa zmiana w Czystym Powietrzu. Bez tego nie będzie dofinansowania.

O tym, jak wybrać wykonawcę inwestycji w programie Czyste Powietrze i na co zwrócić uwagę przy podpisaniu umowy, szerzej w artykule: Wybór wykonawcy w Czystym Powietrzu. Jak uniknąć błędów?.