Komisja Europejska precyzuje standardy dla budynków zeroemisyjnych – nowe wytyczne EPBD

Komisja Europejska opublikowała nowe wytyczne dotyczące wdrażania dyrektywy budynkowej (EPBD), które precyzują standardy dla budynków zeroemisyjnych (ZEB). Dokument określa technologie i zasady, które będą obowiązywać na terenie całej Unii Europejskiej, w tym także w Polsce. Nowe regulacje mają kluczowe znaczenie dla przyszłego kształtu budownictwa oraz systemów energetycznych.

Zgodnie z nowelizacją dyrektywy EPBD przyjętą w 2024 r. obowiązek budowy budynków w standardzie ZEB zostanie wprowadzony etapowo: od 2028 r. dla nowych budynków publicznych, a od 2030 r. dla wszystkich nowych budynków. Co to oznacza w praktyce i jakie kryteria muszą spełniać inwestorzy?

Czym jest budynek zeroemisyjny?

Zgodnie z nową wersją dyrektywy EPBD budynek zeroemisyjny:

REKLAMA

• cechuje się bardzo wysoką efektywnością energetyczną,
• zużywa zerową lub bardzo niską ilość energii,
• nie generuje emisji CO₂ na miejscu z paliw kopalnych,
• nie emituje operacyjnych gazów cieplarnianych lub emituje ich bardzo niewiele,
• spełnia szczegółowe wymagania określone w art. 11 dyrektywy.

Tylko technologie bezemisyjne

Wytyczne jasno określają, że w budynkach zeroemisyjnych nie mogą być stosowane na miejscu paliwa kopalne, takie jak gaz ziemny, olej opałowy czy węgiel. Dozwolone są wyłącznie technologie grzewcze niegenerujące emisji, m.in.: pompy ciepła, instalacje solarne, systemy oparte na bioenergii (przy spełnieniu restrykcyjnych kryteriów środowiskowych) oraz energia z lokalnych odnawialnych źródeł (np. wspólnoty energetyczne, sieci ciepłownicze spełniające wymogi efektywności).

ZEB mogą być zasilane energią z sieci elektroenergetycznej, pod warunkiem że pochodzi ona ze źródeł zeroemisyjnych. Korzystanie z nieodnawialnych źródeł energii jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy na miejscu wyprodukowano nadwyżkę energii odnawialnej, umożliwiającą roczne zbilansowanie zużycia. Nadal jednak obowiązuje zakaz instalacji urządzeń spalających paliwa kopalne – nawet w przypadku bilansowania energii.

Nowe podejście do energii pierwotnej

Jedną z kluczowych zmian jest nowe podejście do obliczania zużycia energii. Komisja Europejska nakazuje uwzględnianie całkowitej energii pierwotnej – zarówno odnawialnej, jak i nieodnawialnej – zamiast ograniczania się jedynie do tej drugiej. Ma to wpływ na ocenę efektywności energetycznej budynków oraz wybór preferowanych technologii.

Obowiązkowe będzie bilansowanie roczne energii zużywanej i produkowanej, z zastrzeżeniem, że musi ona pochodzić ze źródeł czystych.

Biomasa – tylko pod określonymi warunkami

Biomasa może być stosowana w budynkach ZEB tylko wtedy, gdy spełnia rygorystyczne wymagania określone w dyrektywie RED II. Dotyczy to m.in. ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, zrównoważonego pozyskiwania surowca oraz braku negatywnego wpływu na zdolność lasów do pochłaniania CO₂. Dodatkowo emisje operacyjne – takie jak metan i podtlenek azotu – muszą mieścić się w określonych normach.

Promocja ogrzewania niskotemperaturowego

Choć wytyczne nie zawierają bezpośrednich zapisów dotyczących systemów niskotemperaturowych, to dyrektywa EPBD promuje ich stosowanie jako kluczowych dla efektywnego wykorzystania pomp ciepła i nowoczesnych sieci ciepłowniczych. W nowych budynkach zaleca się projektowanie systemów grzewczych z temperaturą zasilania poniżej 45°C, a w modernizowanych – do 55°C.

Polska przygotowuje krajowe przepisy

W Polsce trwają obecnie konsultacje nad projektem rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków. Jednym z aktywnie uczestniczących podmiotów jest Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), która zaprezentowała swoje stanowisko.

REKLAMA

Organizacja apeluje o pilne dostosowanie przepisów krajowych do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1275. Jednym z głównych postulatów jest obowiązek obliczania całkowitej energii pierwotnej jako sumy energii odnawialnej i nieodnawialnej, co wynika z załącznika I do dyrektywy oraz wytycznych Komisji Europejskiej z 30 czerwca 2025 r.

Krytyka obecnych metod oceny

PORT PC podkreśla, że obecna metodologia może prowadzić do błędnych ocen. Przykładowo biomasa – zgodnie z unijnymi zaleceniami – powinna być uwzględniana z zastosowaniem współczynnika 1,0 dla energii odnawialnej oraz 0,2 dla nieodnawialnej, jeśli nie istnieją precyzyjne dane krajowe. W praktyce oznacza to utratę preferencyjnej pozycji biomasy w ocenie energetycznej.

Pozytywnie oceniono propozycję wprowadzenia nowego wzoru świadectwa energetycznego, uwzględniającego klasę wyznaczaną na podstawie wskaźnika ED (energii dostarczonej). Zdaniem PORT PC to korzystna zmiana, lepiej oddająca rzeczywiste zużycie energii w budynkach.

Z drugiej strony organizacja ostrzega przed ryzykiem nieporozumień wynikających z zestawienia nowego wskaźnika ED ze starym wskaźnikiem EP (energii pierwotnej). Może to prowadzić do sytuacji, w których np. nieocieplony dom z kotłem na biomasę uzyska wysoką klasę energetyczną A według EP, mimo że faktyczne zużycie energii kwalifikuje go do jednej z niższych klas ED. Taka rozbieżność może dezorientować użytkowników świadectw.

PORT PC zwraca także uwagę na problem zawyżania oceny energetycznej poprzez stosowanie miejscowych ogrzewaczy na biomasę (np. kominki, kozy), które często nie stanowią głównego źródła ogrzewania. Według organizacji nie powinny one być uwzględniane w ocenie charakterystyki energetycznej budynku.

Pompy ciepła – dane wymagają aktualizacji

Organizacja wskazuje również na konieczność aktualizacji danych dotyczących efektywności pomp ciepła. Obecnie stosowane w przepisach parametry mogą być zaniżone nawet o 30–40% w stosunku do wartości wynikających z normy PN-EN 14825 oraz danych rynkowych. To zaniża ocenę efektywności energetycznej i niedoszacowuje potencjału technologii, która odgrywa kluczową rolę w dekarbonizacji budownictwa.

Termin wdrożenia: maj 2026

Polska ma czas na pełne wdrożenie znowelizowanej dyrektywy EPBD do 29 maja 2026 r. PORT PC ostrzega, że brak uwzględnienia całkowitej energii pierwotnej oraz nieaktualne dane dla pomp ciepła mogą prowadzić do niezgodności z prawem UE i utrudnić realizację celów transformacji energetycznej.

Organizacja apeluje o pełne i spójne wdrożenie wytycznych Komisji Europejskiej w planowanym rozporządzeniu oraz kontynuację dialogu z branżą i ekspertami. W razie braku zgodności krajowych przepisów z regulacjami unijnymi PORT PC zapowiada możliwość złożenia prewencyjnej skargi do Komisji Europejskiej.

Katarzyna Poprawska-Borowiec