Warunki przyłączenia do sieci. Czym są? Jaki mają charakter prawny?
W biuletynach Urzędu Regulacji Energetyki (URE) zwracano uwagę, że w nowelizacji Prawa energetycznego z 2011 roku sam ustawodawca podał, że warunki przyłączenia stanowią warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej. W powstałym po tym orzecznictwie sądowym podawano, że strony akceptują właśnie swoimi oświadczeniami woli warunki przyłączenia oraz projekt umowy o przyłączenie.
Pojęcie oświadczenia woli jest jednym z podstawowych z zakresu prawa cywilnego. Jednak zwrócono też uwagę, że historycznie przed nowelizacją przepisy nie określały charakteru prawnego warunków przyłączenia. Co więcej – Sąd Najwyższy warunki przyłączenia postrzegał jako niebędące źródłem cywilnoprawnego obowiązku zawarcia umowy, a przez to niekreujące po stronie podmiotu, który takie warunki otrzymał, wierzytelności względem przedsiębiorstwa sieciowego. Koncepcja cywilnoprawna warunków przyłączenia została odrzucona. Sprowadzono je tylko do roli technicznej informacji, lecz po omawianej zmianie prawa skłaniano się już do tego, że są zobowiązaniem zawarcia umowy.
Warunki przyłączenia w świetle prawa
Czy coś się zmieniło? W literaturze podawano, że rola albo charakter warunków zmieniły się, ponieważ ustawodawca wcześniej tę „informację techniczną” regulował w przepisach rozporządzenia. Obecnie zagościły już w ustawie – czyli w akcie prawnym wyższego rzędu.
Powstała więc koncepcja, że warunki przyłączenia stanowią ofertę zawarcia umowy o przyłączenie. Zwrócono jednak uwagę, że ich istotę de facto reguluje (obowiązujący do dziś) art. 7 ust. 1 Prawa energetycznego, określający, kiedy warunki przyłączenia muszą być wydane. To jest gdy istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia i gdy dany podmiot uzyska takie warunki, to po jego stronie powstaje roszczenie o zawarcie umowy o przyłączenie do sieci. Nie jest to jednak oferta, ponieważ nie obejmuje wszystkich elementów umowy.
Czyli wydanie warunków przyłączenia tworzy roszczenie o zawarcie umowy, ale nie jest to oferta. Czy to jakaś różnica? Przyjęcie oferty skutkuje zawarciem umowy. Powstanie roszczenia to prawo domagania się zawarcia umowy. W drugim przypadku w świetle prawa nie ma jeszcze umowy – kontraktu. Gdyby uznać je za ofertę, jej skutki były szersze.
Kluczowy element: stan sieci
Próbowano więc lansować tezę, że skoro warunki przyłączenia nie są ofertą, to stanowią bezwarunkowe zobowiązanie do zawarcia umowy. Jednak też została ona odrzucona ze względu na charakter sieci, który zmienia się z upływem czasu.
Warunki przyłączenia ocenia się wedle stanu sieci, aktualnego i przyszłego. Jeśli więc stan sieci się zmienia, to nie można warunków przyłączenia poczytywać za bezwarunkowe; trzeba przy tym uwzględniać dynamiczny stan sieci. Gdy zmieni się on na tyle, że takie (jak określone w warunkach) albo żadne przyłączenie nie jest możliwie, to obowiązek zwarcia umowy nie może być bezwarunkowy. Warunkuje go bowiem stan sieci.
Problematyczny dla inwestorów charakter warunków przyłączenia
Finalnie więc zwyciężyła koncepcja, że warunki przyłączenia to warunkowe roszczenie o zawarcie umowy – o ile stan sieci na to pozwala. To warunkowe zobowiązanie przedsiębiorstwa sieciowego do złożenia oświadczenia woli o zawarciu umowy (w okresie ważności warunków).
Warunki przyłączenia nie są więc tylko tym, co określają wprost przepisy Prawa energetycznego (zobowiązanie). Stanowią one:
- po pierwsze dokument o charakterze informacyjnym (wskazując na parametry przyłączenia),
- po drugie jedną z czynności przewidzianych w procesie zawierania umowy o przyłączenie do sieci,
- po trzecie potwierdzenie istnienia technicznych warunków przyłączenia do sieci oraz spełniania przez wnioskodawcę warunków przyłączenia do sieci,
- po czwarte – pociągają za sobą obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci w okresie ich ważności, pod warunkiem że przyłączenie takie nastąpi w niezmienionych warunkach sieciowych.
Takie przyjęcie charakteru prawnego warunków przyłączenia jest niekorzystne dla inwestorów, bo jest nieścisłe i pozwala na nadużycia. Przedsiębiorstwa sieciowe to monopole i do ich uznania pozostawiono to, czy stan sieci pozwala na przyłączenie, a także czy zdecydują się zawrzeć umowę o przyłączenie, która jeszcze po wydaniu warunków przyłączenia prawnie nie została zawarta (inaczej byłoby, gdyby warunki przyłączenia były ofertą). A fakt, że to tylko informacja techniczna, zupełnie degraduje ich moc prawną i naraża inwestorów na toczenie bojów o wykonanie uzyskanych warunków przyłączenia.
r.pr. Michał Brzeszczak
Autor specjalizuje się w obsłudze prawnej OZE
