Gniezno z nowym źródłem czystego ciepła z głębi ziemi

Po dwóch latach prac w Gnieźnie zakończono realizację odwiertu geotermalnego Gniezno GT-1. Inwestycja o wartości blisko 16 mln zł potwierdziła obecność wód termalnych, które mogą być wykorzystane w celach ciepłowniczych.

Projekt został w całości sfinansowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który przeznaczył na ten cel blisko 16 mln zł w ramach programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”. Gniezno zajęło drugie miejsce w rankingu krajowym w ramach programu finansującego inwestycję.

Umowę o dofinansowanie podpisano jeszcze w 2021 r. Prace nad odwiertem rozpoczęły się w listopadzie 2023 r., a zakończyły we wrześniu 2025 r.

REKLAMA

Potwierdzone zasoby geotermalne

Odwiert geotermalny GT-1 w Gnieźnie potwierdził obecność wód termalnych o wysokiej temperaturze około 75 st. C na głębokości ponad 2 km. Woda ma dużą zawartość soli, co może stanowić wyzwanie, ale otwiera przed miastem możliwości wykorzystania jej do celów ciepłowniczych lub rekreacyjno-leczniczych.

Minister Klimatu Paulina Hennig-Kloska podkreśliła, że potwierdzenie istnienia zasobów geotermalnych stanowi szansę dla miasta na rozwój turystyki oraz pozyskanie odnawialnych źródeł energii cieplnej.

Możliwe kierunki wykorzystania źródła

Teraz miasto przeanalizuje różne warianty zagospodarowania odkrytego źródła. Wśród rozważanych koncepcji znajdują się budowa geotermalnej ciepłowni oraz utworzenie strefy rekreacyjno-leczniczej.

Zastosowanie energii geotermalnej w lokalnym systemie ciepłowniczym może się przyczynić do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia zależności od paliw kopalnych, co w dłuższej perspektywie może wpłynąć na obniżenie kosztów ogrzewania dla mieszkańców.

Aby w pełni wykorzystać potencjał odwiertu, konieczne będzie wykonanie tzw. odwiertów chłonnych oraz budowa niezbędnej infrastruktury technicznej.

Założenia programu dla geotermii w Polsce

Program priorytetowy „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” ma na celu wspieranie samorządów w prowadzeniu prac geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych. Program przewiduje dotacje do 100% kosztów kwalifikowanych, a także pożyczki uzupełniające do pełnego pokrycia kosztów przedsięwzięcia.

REKLAMA

Beneficjentami programu mogą być jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki, a nabory wniosków odbywają się w trybie konkursowym. W ramach programu przewidziano finansowanie dla pierwszego otworu badawczego służącego ocenie możliwości wykorzystania wód termalnych w celach energetycznych lub rekreacyjnych.

W latach 2020–2028 na realizację programu zaplanowano 708 mln zł, z czego 658 mln zł przeznaczono na dotacje, a 50 mln zł na pożyczki.

W pierwszym naborze konkursu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, zakończonym w 2022 r., minister zaopiniował pozytywnie 15 wniosków o dofinansowanie, a NFOŚiGW przyznał na nie dotacje w wysokości prawie 229,2 mln zł. Oprócz Gniezna otrzymały je miasta (gminy): Dębno, Gąsawa, Głuszyca, Inowrocław, Jasienica, Łowicz, Oława, Otwock, Piastów, Smyków, Trzebnica, Wągrowiec, Wołomin i Żyrardów.

W drugim naborze do dofinansowania wybrano 28 projektów. Umowy na dofinansowanie rozpoznania zasobów złóż wód termalnych podpisano w Brzesku oraz siedmiu innych gminach: Września, Włocławek, Kruszwica, Barlinek, Police, Kalisz, Kazimierz Biskupi. Więcej na ten temat w artykule: Ponad 115 mln zł dofinansowania na geotermię.

Pożyczki nadal dostępne

Obecnie trwa nabór wniosków o dofinansowanie w formie pożyczki w ramach programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”. Jest on skierowany do samorządów, które podpisały już z NFOŚiGW umowy o dotację na realizację odwiertu geotermalnego. Pożyczki mogą pokryć do 100% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięć związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż wód termalnych, stanowiąc uzupełnienie finansowania dotacyjnego.

Nabór trwa do 30 listopada 2025 r., a łączna alokacja środków wynosi 50 mln zł. Wnioski można składać elektronicznie poprzez Generator Wniosków o Dofinansowanie, a w przypadku braku podpisu elektronicznego – również w formie papierowej w siedzibie NFOŚiGW.

Katarzyna Poprawska-Borowiec