Polska spóźniona z wdrożeniem dyrektywy RED III. Nad czym pracuje resort klimatu?

Państwa Unii Europejskiej miały wdrożyć postanowienia unijnej dyrektywy o odnawialnych źródłach energii do maja br. Tymczasem wielu z zawartych w niej regulacji nadal nie znajdziemy w polskim prawie. Komisja Europejska właśnie wszczęła procedury naruszeniowe wobec wielu państw członkowskich, w tym Polski.

Trzecia dyrektywa o odnawialnych źródłach energii (RED III) weszła w życie w listopadzie 2023 r. W celu przyspieszenia inwestycji w OZE zawarto w niej szereg przepisów, które mają zmniejszyć biurokrację i formalności towarzyszące przygotowaniu inwestycji. Zdecydowana większość państw UE zagłosowała za nowymi przepisami – Polska była jednym z dwóch państw, które zagłosowały przeciw.

Zgodnie z unijnymi przepisami kraje członkowskie powinny były wdrożyć przepisy dyrektywy RED III do 21 maja 2025 r. Wiele z państw UE jednak nie zastosowało się w pełni do tego wymogu. Jednym nich jest Polska.

REKLAMA

Nad czym pracuje ministerstwo?

W Polsce kluczową instytucją, która odpowiada za przygotowanie przepisów wdrażających do polskiego prawa unijne przepisy dotyczące energetyki odnawialnej, jest Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ). Zapytaliśmy resort klimatu, nad jakimi regulacjami pracuje w zakresie transpozycji dyrektywy RED III do krajowych przepisów.

Jak czytamy w odpowiedzi, resort klimatu skupia się na przygotowaniu przepisów wdrażających unijne regulacje z dyrektywy RED III przede wszystkim w dwóch projektach aktów prawnych. Są to:

• projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii – który oczekuje na wpis do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów;
• projekt ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów – UD162).

Pozostałe zagadnienia związane z implementacją przepisów z dyrektywy RED III mają być nadal przedmiotem analiz komórek wewnętrznych ministerstwa oraz innych właściwych resortów i zostaną zawarte w projekcie odrębnego aktu prawnego.

Permitting priorytetem ministerstwa

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapewnia, że jego priorytetem jest wdrożenie przepisów upraszczających procesy inwestycyjne w OZE. Resort informuje, że część rozwiązań przyjętych w tym obszarze została objęta regulacjami nowelizacji ustawy o OZE z 27 listopada 2024 r. Ponadto, jak czytamy w odpowiedzi MKiŚ, „Polska stoi na stanowisku, że przyjęte w dyrektywie rozwiązania permittingowe w praktyce funkcjonują już w polskim prawie”. Komisja Europejska miała przyjąć takie stanowisko.

Zgodnie z dyrektywą RED III państwa członkowskie w celu usprawnienia inwestycji w energetyce odnawialnej powinny m.in.:

• wprowadzić wyraźne limity czasowe dla procedur wydawania pozwoleń ukierunkowanych na określone technologie lub rodzaje projektów;
• wzmocnić rolę punktów kontaktowych dla wnioskodawców i inwestorów;
• uznać projekty w zakresie energii odnawialnej i powiązanej infrastruktury sieciowej za nadrzędny interes publiczny.

Cyfrowa platforma dla inwestorów

W ramach wdrożenia przepisów z dyrektywy RED III Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad uruchomieniem platformy cyfrowej na potrzeby wydawania pozwoleń w zakresie odnawialnych źródeł energii. Jak podkreśla ministerstwo, wpisuje się to w proces cyfryzacji procedur administracyjnych dla OZE, a także w zakres kamieni milowych G3L-G5L w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).

Platforma informatyczna ma zapewnić cyfrowe wnioskowanie i rozpatrywanie wniosków na wszystkich etapach administracyjnych wymaganych do realizacji inwestycji i eksploatacji instalacji OZE. Zostanie ona zintegrowana z istniejącymi platformami cyfrowymi, m.in. z systemem ePUAP.

Na jakim etapie jest przygotowanie cyfrowej platformy dla inwestorów z rynku OZE? Ministerstwo informuje, że jest w końcowej fazie przygotowania dokumentacji do opublikowania ogłoszenia przetargowego na wybór wykonawcy platformy.

Mapowanie obszarów OZE

Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje ponadto nad przygotowaniem specyfikacji technicznej do opracowania mapowania, które ma określić potencjał Polski w zakresie produkcji energii odnawialnej w poszczególnych rodzajach technologii OZE, a także powiązanej z nimi infrastruktury. Opracowanie to ma zawierać kompleksowy, techniczny oraz funkcjonalny opis obejmujący m.in. sposób przedstawienia dostępności energii z OZE wyrażonej w megawatach (MW) oraz potencjał produkcji energii odnawialnej wyrażony w megawatogodzinach (MWh) w poszczególnych rodzajach technologii. Ponadto ma obejmować wskaźniki, które powinny zostać wzięte pod uwagę przy określaniu tzw. obszarów przyspieszonego rozwoju OZE (OPRO).

REKLAMA

Ministerstwo poinformowało nas, że specyfikacja techniczna, dostosowana do wymogów Komisji Europejskiej (KE) w zakresie mapowania potencjału OZE, będzie stanowić podstawę do realizacji procesu przetargowego na wybór wykonawcy, który wykona mapowanie. W efekcie opracowane mają zostać mapy w formie cyfrowej, które następnie zostaną zintegrowane z krajowym portalem obejmującym infrastrukturę informacji przestrzennej (Geoportal).

Resort klimatu zapewnia, że wdrożenie takiej mapy zapewni inwestorom dostęp do danych na temat potencjału produkcji energii w wybranych lokalizacjach oraz ich dalszą analizę i przetwarzanie – m.in. na potrzeby utworzenia OPRO.

Najważniejsze cele dyrektywy RED III

Celem dyrektywy RED III jest osiągnięcie unijnego celu dotyczącego odnawialnych źródeł energii na 2030 r., na poziomie co najmniej 42,5%, z ambicją dążenia do 45% (w przeciwieństwie do dyrektywy RED II nie przyjęto indywidualnych celów dla krajów UE, które mają złożyć się na cel na poziomie UE).

Dyrektywa RED III wyznaczyła jeszcze wyższy cel udziału zielonej energii w sektorze budownictwa. Do 2030 r. zielona energia ma mieć minimum 49-procentowy udział w ogólnym zużyciu energii w budynkach.

Z kolei w zakresie transportu dyrektywa RED III przewiduje, że kraje członkowskie mogą osiągnąć unijne cele w zakresie wzrostu wykorzystania zielonej energii w tym obszarze na dwa sposoby. Pierwszy zakłada osiągnięcie minimalnej redukcji gazów cieplarnianych o 14,5% do roku 2030 dzięki wykorzystaniu zielonej energii. Druga możliwość to dojście do przynajmniej 29-procentowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii w transporcie do 2030 r.

Dodatkowo dyrektywa RED III zakłada wykorzystanie minimum 5,5% zaawansowanych biopaliw (niepochodzących z rolnictwa) oraz paliw odnawialnych niemających biologicznego pochodzenia (RFNBO), a więc np. odnawialnego wodoru czy bazujących na wodorze.

Procedury naruszeniowe KE

Komisja Europejska w minionym tygodniu wszczęła procedury naruszeniowe wobec większości państw członkowskich UE, które nie powiadomiły o pełnej i terminowej transpozycji unijnych dyrektyw, w tym zwłaszcza dyrektywy RED III, do prawa krajowego. Wśród 26 państw członkowskich znalazła się Polska. Jedynym krajem, który spełnił wymogi odnoszące się do wdrożenia RED III, jest Dania.

Teraz państwa członkowskie, wobec których wszczęto procedury, mają dwa miesiące na odpowiedź i uzupełnienie braków. W przeciwnym razie KE może wystosować tzw. uzasadnioną opinię, czyli kolejny krok w procedurze naruszeniowej.

Polska znalazła się również wśród 18 państw UE, które nie wdrożyły przepisów penalizujących naruszenia unijnych środków ograniczających, np. sankcji wobec Rosji (dyrektywa 2024/1226), a także w gronie 9 państw, które nie zaimplementowały regulacji  aktualizujących zasady transportu niebezpiecznych towarów drogą lądową (dyrektywa 2025/149).

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.