Miasta odporniejsze na zmiany klimatu dzięki Funduszom Europejskim
Wyprzedzające podejście do wyzwania, jakim są zmiany klimatu, zapewnia przygotowanie i wdrożenie miejskich planów adaptacji (MPA). Dotychczas samorządy tworzyły miejskie plany adaptacji, ale nie było to uregulowane prawnie i brakowało jednolitych standardów w tym zakresie. Zmiana ustawy o prawie ochrony środowiska oraz innych ustaw z 2025 r. określiła działania miast w zakresie adaptacji do zmian klimatu i wprowadziła obowiązek opracowania planu przez miasta od 20 tys. mieszkańców. Określa również zawartość MPA, która obejmuje m.in. koncepcję zazieleniania oraz koncepcję zagospodarowania wód opadowych i roztopowych, cele i działania adaptacyjne.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) dzięki Funduszom Europejskim wspiera samorządy w opracowaniu i wdrażaniu założeń MPA. Działania są wyrazem dbałości o bezpieczeństwo i komfort życia mieszkańców na poziomie lokalnym. Miejskie Plany Adaptacji nie tylko pomogą samorządom unikać strat, ale też określić warunki dla zwiększenia powierzchni obszarów zieleni, czy też rozwoju zielono-niebieskiej infrastruktury, ochrony zasobów wodnych, rozwoju zrównoważonego transportu i OZE. Działania opisane w MPA powinny służyć m.in. zapobieganiu skutkom susz, fal upałów oraz ulew i powodzi.
MPA charakteryzują się rozwiązaniami dopasowanymi do lokalnych warunków. Opierają się na wnioskach z analizy zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych, występujących na terenie miasta, na scenariuszach prognozowanych zmian klimatu oraz analizie ryzyka i szans, które z tych zmian wynikają. Dokument zawiera cele i działania adaptacyjne wraz ze sposobem ich wdrażania. Miasta co 2 lata będą tworzyć raport z monitorowania wdrażania MPA, a co najmniej raz na 6 lat – aktualizować plan.
Opracowanie i aktualizacja MPA – nabór na dofinansowanie UE
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomi nabór na opracowanie lub aktualizację MPA z działania 2.2 Adaptacja do zmian klimatu z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027. Beneficjentami mogą zostać miasta średnie z przedziału 20-100 tys. mieszkańców oraz gminy, na terenie których położone są miejscowości o statusie uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej.
Miasta Polski Wschodniej odporniejsze na zmiany klimatu
Więcej terenów zielonych, dostosowanie miast do ekstremalnych stanów pogodowych i łagodzenie miejskich wysp ciepła – to efekty, które przyniosą inwestycje w 12 miastach w regionie Polski Wschodniej. NFOŚiGW, z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 przekaże łącznie 252 mln zł dofinansowania na dostosowanie miast do ekstremalnych stanów pogodowych oraz złagodzenia efektu miejskich wysp ciepła poprzez rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury. Dotacje trafią do miast: Starachowice, Szczytno, Ostrów Mazowiecka, Kazimierza Wielka, Stalowa Wola, Grajewo, Łuków, Siedlce, Ostrowiec Świętokrzyski, Jasło, Chełm, Biłgoraj.
Dofinansowanie będzie przeznaczone na:
- zagospodarowanie wód opadowych – to systemy zapobiegające podtopieniom i zalaniom oraz ograniczające skutki tych zjawisk poprzez zwiększenie retencji oraz absorbcję wody w gruncie,
- zakładanie zielono-niebieskiej infrastruktury w mieście,
- opracowanie/ aktualizacja miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA).
Wcześniej w ramach działania 2.2 Adaptacja do zmian klimatu przyznano ponad 136 mln zł dotacji projektom inwestycyjnym w: Biłgoraju, Busku Zdroju, Ciechanowie, Chełmie, Dębicy, Jaśle, Krośnie, Ostrowcu Świętokrzyskim, Mławie, Siedlcach, Stalowej Woli i Bartoszycach. Zaplanowano m.in. zwiększenie powierzchni zielonych, rozszczelnienie nawierzchni i przebudowę parkingów, by gromadziły spływającą deszczówkę. Powstaną także „zielone przystanki” komunikacji miejskiej i stawy retencyjne. Na odbetonowanych placach i skwerach, w miejsce nieprzepuszczalnych powierzchni, pojawią się drzewa, krzewy i łąki kwietne. W wielu miejscach powstaną także pasy zieleni w formie kieszonkowych ogrodów deszczowych. Zatrzymywanie wód opadowych w glebie i zbiornikach retencyjnych ograniczy występowanie błyskawicznych powodzi miejskich często zalewających niżej położone ulice, a zgormadzoną wodę będzie można wykorzystać np. do podlewania trawników. Inwestycje mają także przyczynić się do skutecznego obniżenia temperatur, szczególnie dotkliwych w upalne dni w miejscach zwartej zabudowy.
Nabór na inwestycje adaptacyjne w Polsce Wschodniej
NFOŚiGW planuje również nabór w ramach działania 2.2 Adaptacja do zmian klimatu Przedsięwzięcia infrastrukturalne z zakresu zielonej oraz zielono-niebieskiej infrastruktury w miastach, oraz zarządzanie wodami opadowymi i roztopowymi. Dofinansowanie obejmie przedsięwzięcia inwestycyjne i opracowanie lub aktualizację miejskich planów adaptacji. Dotacje będą skierowane do jednostek samorządu terytorialnego z makroregionu Polski Wschodniej (20-100 tys. mieszkańców oraz gminy, na terenie których położone są miejscowości o statusie uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej).
Szczegółowe informacje o naborach będą dostępne na stronie NFOŚiGW: www.gov.pl/web/nfosigw.
NFOŚiGW – materiał sponsorowany
