Trójpak mocowy i wynagrodzenie za elastyczność. Magazyny energii czekają na nowe mechanizmy wsparcia

Polska Izba Magazynowania Energii proponuje nowe mechanizmy wsparcia, które – obok rynku mocy – zapewnią podstawowe gwarancje przychodów dla inwestorów planujących budowę magazynów energii. Propozycja PIME wpisuje się w opracowaną przez PSE koncepcję trójpaku mocowego. 

Obecnie kluczowym mechanizmem zapewniającym gwarancję przychodów i dającym inwestorom z sektora magazynów energii podstawę do rozmów z bankami o pozyskaniu finansowania jest rynek mocy. W aukcjach mocowych inwestorzy mogą zabezpieczyć dla magazynów energii 17-letnie gwarancje przychodów. Z roku na rok kontrakty mocowe obejmują jednak coraz mniejszą część planowanych magazynów. Tak zwany korekcyjny współczynnik dyspozycyjności (KWD) dla magazynów energii w ostatniej aukcji z 11 grudnia wyniósł zaledwie 13,39 proc. wobec 60 proc. w aukcji z grudnia 2024 r. oraz 95 proc. w aukcji z 2023 r.

Mimo tak niskiego współczynnika nie zabrakło inwestorów, którzy przystąpili do ostatniej aukcji mocowej z projektami magazynów energii. Krzysztof Kochanowski, prezes Polskiej Izby Magazynowania Energii (PIME), ocenia, że w aukcji zakontraktowano w sumie ponad 5 GW mocy w magazynach, z czego tylko członkowie PIME zakontraktowali prawie 4 GW.

REKLAMA

–Okazuje się, że nawet niskie KWD nie wystraszyło inwestorów, a 17-letnie kontrakty mocowe nadal są jedyną atrakcyjną formą długotrwałego finansowania tych inwestycji. Magazynowanie energii pozostaje jednym z kluczowych, a zarazem najbardziej niedofinansowanych elementów transformacji energetycznej w Polsce. Mimo że technologie bateryjne stają się coraz bardziej dostępne, nadal są postrzegane jako inwestycje obarczone wysokim ryzykiem technicznym, operacyjnym i regulacyjnym – komentuje Krzysztof Kochanowski.

Prezes Polskiej Izby Magazynowania Energii zwraca jednocześnie uwagę, że inwestorom z rynku magazynów energii brakuje stabilnych mechanizmów wsparcia, które byłyby dopasowane do specyfiki różnych typów zasobników: przemysłowych, systemowych, agregowanych.

– Z perspektywy interesu publicznego finansowanie magazynów ma sens szczególnie tam, gdzie zasobniki przynoszą wartość systemową, której rynek nie wycenia, np. poprawiają stabilność sieci, odciążają sieć lokalną lub ograniczają potrzebę inwestycji w źródła rezerwowe – dodaje Krzysztof Kochanowski.

Co proponuje Polska Izba Magazynowania Energii?

Wychodząc naprzeciw potrzebie stworzenia stabilnych podstaw finansowych do inwestycji w magazyny energii, Polska Izba Magazynowania Energii  proponuje wdrożenie nowego systemu wsparcia zamiennego lub równorzędnego dla rynku mocy, z którego mogłyby skorzystać magazyny energii. Chodzi o wynagradzanie magazynów przez PSE w mechanizmie elastyczności. W ramach tego systemu działałyby dwa kontrakty: długoterminowy 10-letni dla nowych instalacji i krótkoterminowy 1-roczny dla instalacji istniejących.

Jak wyjaśnia Krzysztof Kochanowski, zadaniem grupy roboczej PIME ds. współpracy z PSE będzie opracowanie założeń do tego mechanizmu – w tym zdefiniowanie różnych progów elastyczności.

Jednocześnie PIME proponuje kontynuację i rozwój dedykowanych ścieżek wsparcia dla magazynów energii w ramach Krajowego Planu Odbudowy, programu FEnIKS, Funduszu Modernizacyjnego oraz instrumentów realizowanych przez NFOŚiGW i BGK – z uwzględnieniem odrębnych koszyków dla:

• zasobników przemysłowych BTM (< 10 MW),
• zasobników systemowych (> 10 MW),
• zasobników towarzyszących instalacjom OZE,
• rozwiązań agregowanych (klastry, społeczności energetyczne),

przy jednoczesnym zapewnieniu neutralności technologicznej i otwartości na alternatywne technologie magazynowania energii elektrycznej: zasobniki kinetyczne, superkondensatory, ogniwa paliwowe czy systemy skroplonego powietrza (LAES).

W ocenie Polskiej Izby Magazynowania Energii potrzebne jest uproszczenie ścieżki grantowo-kredytowej oferowanej przez NFOŚiGW i BGK – z opcją połączenia dotacji inwestycyjnej z preferencyjną pożyczką, umarzaną proporcjonalnie do osiągniętego efektu (np. liczby cykli, usług systemowych). Stowarzyszenie postuluje także wprowadzenie systemu gwarancji kredytowych dla MŚP, np. przez BGK, dla projektów magazynowych współfinansowanych z własnych środków.

PIME proponuje także stworzenie modelu finansowania premiującego projekty magazynów energii, które:

REKLAMA

• wspierają obszary o niskiej elastyczności sieciowej,
• są zlokalizowane w pobliżu odbiorców krytycznych,
• zastępują lub ograniczają inwestycje sieciowe i rezerwowe.

Wśród rekomendacji stowarzyszenia jest także rozwój narzędzi oceny ryzyka bankowego – przez standaryzację dokumentacji technicznej, umów z agregatorami i schematów rozliczeń.

Trójpak mocowy w strategii PSE

Rekomendując większe wsparcie dla magazynów energii, Polska Izba Magazynowania Energii odwołuje się do najnowszej strategii operatora krajowego systemu elektroenergetycznego – Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE).

PSE przewiduje udział 18,2 GW mocy zainstalowanej magazynów bateryjnych w 2034 r., a w 2040 r. moc magazynów ma wynieść 24 GW. Prognozy PSE zakładają, że do 2040 r. udział magazynów energii w miksie energetycznym wyniesie 12 proc. W ocenie PIME zdecydowana większość tego wolumenu przypadnie na magazyny bateryjne, a część – na elektrownie szczytowo-pompowe.

Strategia PSE przewiduje wprowadzenie rynku elastyczności (non-fossil flexibility), który będzie wspierał powstawanie bezemisyjnych zasobów elastyczności – w tym magazynów energii. PIME podkreśla, że jest to szansa na rozwój nowoczesnych modeli biznesowych i zwiększenie konkurencyjności polskiego sektora energetycznego.

– To oznacza nie tylko dużą gotowość do magazynowania bezemisyjnej energii ze źródeł OZE, ale również rozwój usług systemowych przy wsparciu BESS. PSE planuje uruchomić tzw. Trójpak mocowy, czyli nowy rynek mocy, mechanizm elastyczności i mechanizm dekarbonizacyjny – wylicza Maciej Drozd, dyrektor ds. regulacji w Polskiej Izbie Magazynowania Energii.

Krzysztof Kochanowski informuje, że ostateczny kształt trójpaku będzie znany w pierwszym kwartale 2o26 r.

– PIME już podczas konsultacji z PSE przedstawiło propozycję finansowania magazynów energii w różnych technologiach właśnie w ramach mechanizmu elastyczności. Zwróciliśmy uwagę na to, że w ramach tego systemu wsparcia należy finansować zarówno nowe, jak i już istniejące inwestycje. Dla nowych inwestycji byłoby to wsparcie na okres 10 lat, a dla istniejących – aukcje uzupełniające jednoroczne. W naszej propozycji zgłosiliśmy trzy koszyki, które różnią się zakresem elastyczności – tłumaczy Kochanowski.

Jak dodaje prezes PIME, dzięki temu rozwiązaniu PSE mogłoby co roku w kolejnych aukcjach kontraktować – według potrzeb systemu – instalacje o elastyczności:

• krótkotrwałej (dyspozycyjność do 4 godzin),
• średniotrwałej (dyspozycyjność do 24 godzin),
• długotrwałej (dyspozycyjność powyżej 24 godzin)

Krzysztof Kochanowski dodaje, że kluczowym elementem dla branży magazynowania energii jest także inicjatywa PSE uruchomienia Rady Konsultacyjnej Rynku Bilansującego, która będzie się składała także z ekspertów z rynku. Jak tłumaczy prezes PIME, jej zadaniem będzie wypracowanie „Mapy drogowej rynku energii elektrycznej”.

– Ta inicjatywa pozwoli na zdefiniowanie dodatkowych usług systemowych, które będą odpłatnie kontraktowane przez Operatora. Dzięki temu magazyny energii odegrają większą rolę w stabilizacji pracy KSE, a jednocześnie zwiększy się ich opłacalność funkcjonowania na rynku – dodaje prezes Polskiej Izby Magazynowania Energii.