Kierunek: OZE – wyraźny zwrot w polityce wsparcia

Transformacja energetyczna w Polsce i całej Unii Europejskiej nabiera tempa. Rok 2025 przynosi kolejne otwarcia naborów i nowe programy wsparcia dla inwestycji w odnawialne źródła energii, a kierunek wyznaczany przez politykę klimatyczną UE i krajowe regulacje jest jednoznaczny: priorytet dla zielonej energii, wycofywanie wsparcia dla gazu ziemnego i paliw kopalnych oraz intensyfikacja działań na rzecz efektywności energetycznej.

W tym artykule przedstawimy najważniejsze programy dotacyjne planowane do uruchomienia w 2025 roku, ogólne trendy rysujące się w nowo pojawiających się i konsultowanych programach, a na końcu zaprosimy na bezpłatne webinarium, podczas którego eksperci METROPOLIS Doradztwo Gospodarcze przedstawią szczegóły i praktyczne wskazówki, jak się do wnioskowania przymierzyć.

Skąd to ciśnienie?

Zmiany legislacyjne i finansowe w Polsce oraz całej UE są bezpośrednią odpowiedzią na założenia Europejskiego Zielonego Ładu.

Ponad 75% emisji w Unii pochodzi z produkcji i wykorzystania energii, dlatego dekarbonizacja sektora energetycznego, rozwój OZE i poprawa efektywności energetycznej są kluczowe, bo chociaż emisje gazów cieplarnianych w UE spadły o 31% względem poziomu z 1990 roku, to jednak tempo redukcji musi jeszcze wzrosnąć, by osiągnąć cel: neutralność klimatyczna do 2050 roku oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku w stosunku do poziomów z 1990 roku.

W praktyce oznacza to:

• Zwiększenie dostępności dotacji i preferencyjnych pożyczek na inwestycje w OZE (fotowoltaika, biogaz, biometan, pompy ciepła, magazyny energii).
• Wycofywanie wsparcia dla gazu ziemnego – po 2025 roku projekty oparte na gazie nie będą mogły liczyć na dotacje w nowych naborach.
• Uproszczenia i przyspieszenie procedur administracyjnych dla inwestycji OZE, zwłaszcza dla instalacji prosumenckich i przemysłowych.
• Wzrost znaczenia rozwiązań hybrydowych – integracja OZE z magazynami energii i zarządzaniem popytem.

To, co jeszcze kilka lat temu wydawało się niemożliwe, staje się faktem – wsparcie dla gazu ziemnego w nowych programach jest wygaszane. Po 2025 roku nie będzie już można uzyskać dotacji na projekty oparte na gazie ziemnym – tak wynika z projektów nowych programów wsparcia. W centrum uwagi znalazły się technologie zeroemisyjne i rozwiązania, które realnie przyczyniają się do dekarbonizacji gospodarki.

To efekt zarówno polityki klimatycznej UE, jak i coraz wyższych kosztów emisji CO2 oraz rosnącego znaczenia bezpieczeństwa energetycznego.

Sposobów jest zatem kilka: zakazy, nakazy i zachęty.

My się skupimy na zachętach: czyli dofinansowaniu dla projektów opartych na odnawialnych źródłach. I chociaż na ten temat pisano już nie raz, to zawsze warto raz na jakiś czas zweryfikować planowane nabory wniosków, by nie przegapić szansy na przyspieszenie procesu dekarbonizacji.

Indykatywny charakter jednego z ważniejszych źródeł wsparcia, jakim jest Fundusz Modernizacyjny, sprawia, że pomysły na nowe obszary wsparcia i – co za tym idzie – nabory wniosków, mogą pojawić się w każdym momencie. To, że „wczoraj” nie było dotacji np. na ładowarki dla samochodów ciężarowych, nie znaczy, że „jutro” nie pojawi się program wpierający takie inwestycje – w tym konkretnym przypadku już się pojawił i nabór trwa do 31.08.2025 r.

Do zgłaszania nowych programów zachęca na swoich stronach NFOŚiGW. Ostatnie zakończone 25 kwietnia 2025 r. konsultacje społeczne, dotyczyły nowych obszarów wsparcia z Funduszu Modernizacyjnego na lata 2025-2026 z perspektywą do 2030 r.

Jak podkreśla Fundusz, uwagi lub nowe propozycje obszaru wsparcia powinny uwzględnić specyfikę finansowania ze środków Funduszu Modernizacyjnego – wszystkie inwestycje muszą wpisywać się w odpowiedni katalog działań (art. 10d dyrektywy 2003/87/WE), a każda inwestycja musi przyczyniać się m.in. do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych lub/i wzrostu efektywności energetycznej lub wzrostu udziału OZE.

Środki z Funduszu Modernizacyjnego można wykorzystać do wspierania inwestycji w:

a. produkcję i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, w tym wodoru odnawialnego

b. ogrzewanie i chłodzenie z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii;

c. zmniejszenie ogólnego zużycia energii poprzez efektywność energetyczną, między innymi w przemyśle, sektorze transportu, sektorze budowlanym, sektorze rolnictwa i sektorze gospodarki odpadami

d. magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym zarządzanie popytem, rurociągi należące do systemów lokalnego ogrzewania, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększenie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi i rozbudowę infrastruktury na potrzeby mobilności bezemisyjnej;

e. wsparcie gospodarstw domowych o niskich dochodach, w tym na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych, w celu rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego oraz modernizacji ich systemów ogrzewania; oraz

f. sprawiedliwą transformację w regionach uzależnionych od węgla w państwach członkowskich będących beneficjentami, tak aby utrzymując dialog ze społeczeństwem obywatelskim i z partnerami społecznymi, wspierać zmianę miejsca zatrudnienia, przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji pracowników, edukację, inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz przedsiębiorstwa typu startup, w sposób spójny z odpowiednimi działaniami uwzględnionymi przez państwa członkowskie w ich terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji.

W przypadku, gdy inwestycja, która ma być finansowana z Funduszu Modernizacyjnego, nie należy do obszarów wymienionych w punktach a-f., Komitet Inwestycyjny Funduszu Modernizacyjnego ocenia techniczną i finansową opłacalność takiej inwestycji (w tym realizowaną przez nią redukcję emisji) i wydaje zalecenie odnośnie do ewentualnego dofinansowania tej inwestycji z Funduszu Modernizacyjnego.

Propozycje powinny przekładać się na wzrost efektywności energetycznej, wzrost udziału OZE lub zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w objętym wsparciem obszarze oraz uwzględniać unijne zasady pomocy publicznej, w tym efekt zachęty. Propozycje powinny uwzględniać również demarkację z innymi instrumentami wsparcia ze środków UE lub mechanizmów krajowych.

W toku właśnie takich konsultacji raz na jakiś czas pojawiają się nowe propozycje programów wsparcia.

Z tegorocznych warto wymienić przede wszystkim konsultowane w styczniu 2025 r. programy:

• Poprawa bezpieczeństwa energetycznego poprzez wykorzystanie biometanu
• Wysokosprawna kogeneracja z biogazu wytwarzanego z biomasy, w tym z odpadów komunalnych – ten już jest zatwierdzony przez EBI.

Zaproponowano także:

• zwiększenie o 1 mld zł budżetu programu „Kogeneracja dla Ciepłownictwa cz. 2”;
• zwiększenie o 100 mln zł budżetu programu „Elektroenergetyka – Inteligentna infrastruktura energetyczna”;
• zwiększenie o 485 mln zł budżetu programu „Przemysł energochłonny – poprawa efektywności energetycznej.

To wszystko są plany na przyszłość i chociaż pojawiające się w harmonogramie daty uruchomienia naborów często wykraczają poza 2025 r., to w świetle czasu wymaganego na osiągnięcie gotowości administracyjnej (np. decyzji OOŚ, warunków zabudowy czy warunków przyłączenia do sieci) to jakby zaraz.

Katalog możliwości jest na tyle duży, że nie jest problemem brak programu wsparcia a bardziej odpowiednie zgranie gotowości do złożenia wniosku z terminami naboru. To największa bolączka potencjalnych wnioskodawców.

W 2025 roku na inwestorów – zarówno indywidualnych, jak i biznesowych – czeka szeroka paleta programów dotacyjnych. Najważniejsze z nich to:

1. Wysokosprawna kogeneracja z biogazu (biomasa, odpady komunalne)

• Beneficjenci: przedsiębiorcy (z włączeniami określonymi w programie)
• Typy projektów: budowa/modernizacja instalacji fermentacji biomasy, wykorzystanie biogazu do produkcji energii w kogeneracji (min. 1 MW)
• Formy wsparcia: dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych lub pożyczka do 100% (preferencyjna lub rynkowa)
• Budżet: 1 mld zł (0,4 mld dotacje, 0,6 mld pożyczki)
• Nabór: III/IV kw. 2025 r.

2. OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa

• Beneficjenci: przedsiębiorcy wytwarzający ciepło lub ciepło i energię elektryczną
• Typy projektów: budowa/przebudowa źródeł OZE (pompy ciepła, kolektory słoneczne, geotermia) min. 2 MWt, magazyny energii jako dodatkowy element – to poprzedni nabór, możliwe zmiany.
• Formy wsparcia: dotacja do 50%, pożyczka do 70% kosztów kwalifikowanych
• Nabór: 01.12.2025 – 01.06.2025 r.

3. Kogeneracja Powiatowa

• Beneficjenci: przedsiębiorcy wytwarzający ciepło/energię w systemach poniżej 50 MW
• Typy projektów: budowa/przebudowa jednostek kogeneracyjnych (min. 1 MW), z wyłączeniem węgla; możliwe magazyny energii jako dodatkowy element projektu
• Formy wsparcia: dotacja do 50%, pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych
• Budżet: 1 mld zł (po 0,5 mld dotacje i pożyczki)
• Nabór: 03.02.2025 – 30.06.2025 r.

4. Kogeneracja dla Ciepłownictwa cz. 1

• Beneficjenci: przedsiębiorcy wytwarzający ciepło/energię w systemach powyżej 50 MW
• Typy projektów: budowa/przebudowa jednostek kogeneracyjnych (min. 10 MW), z wyłączeniem węgla; możliwe magazyny energii jako dodatkowy element projektu
• Formy wsparcia: dotacja do 50%, pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych
• Budżet: 1,75 mld zł (po 757 mln dotacje i 317 mln pożyczki)
• Nabór: 03.02.2025 – 30.06.2025 r.

5. Kogeneracja dla Ciepłownictwa cz. 2

• Beneficjenci: przedsiębiorcy wytwarzający ciepło/energię w systemach powyżej 50 MW
• Typy projektów: budowa/przebudowa jednostek kogeneracyjnych (min. 1 MW), z wyłączeniem węgla; możliwe magazyny energii jako dodatkowy element projektu
• Formy wsparcia: dotacja do 50%, pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych
• Budżet: 1,75 mld zł (po 757 mln dotacje i 317 mln pożyczki)
• Nabór: IV kwartał 2025 r. – I kwartał 2026 r.

6. Kogeneracja dla Energetyki i Przemysłu (część 1 i 2)

• Beneficjenci: przedsiębiorcy (w zależności od mocy – od 0,5 MW do 10 MW)
• Typy projektów: budowa/przebudowa jednostek kogeneracyjnych (OZE, ciepło odpadowe, wodór, gaz tylko do końca 2025 r.), magazyny energii jako dodatkowy element projektu
• Formy wsparcia: dotacja do 50% (w przypadku 100% OZE – do 65%), pożyczka do 100% kosztów
• Budżet: do 2 mld zł (dotacje), do 1,5 mld zł (pożyczki)
• Nabór: 22.04.2024 – 19.12.2025 r.

7. Kredyt Ekologiczny (FENG 3.1)

• Beneficjenci: MŚP, small midcaps, midcaps
• Typy projektów: poprawa efektywności energetycznej, modernizacja, wdrożenie OZE, magazynowanie energii
• Formy wsparcia: premia ekologiczna (refundacja części kapitałowej kredytu), do 70% kosztów kwalifikowanych (zależnie od rodzaju pomocy)
• Budżet: 95 mln zł (może być zwiększony)
• Nabór: 24.10.2025 – 08.01.2026 r.

Warto zatem z wyprzedzeniem przystąpić do gromadzenia dokumentów administracyjnych czy weryfikacji i identyfikacji potencjalnego źródła finansowania takiej inwestycji.

Wszystkich Państwa, którzy rozważają inwestycję w OZE, chcą dowiedzieć się więcej o aktualnych i nadchodzących naborach, warunkach wsparcia oraz praktycznych aspektach przygotowania wniosku – zapraszamy na bezpłatne webinarium METROPOLIS Doradztwo Gospodarcze na platformie Teams, które odbędzie się w poniedziałek 16 czerwca 2025 r. o godzinie 11:00.

Wydarzenie poprowadzi Magdalena Tuszyńska, od 2007 r. Doradca ds. Finansowania Inwestycji i Project Manager w METROPOLIS.
Szczegóły i rejestracja na stronie www.metropolisdg.pl/webinar.

Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie, ale i ogromna szansa. Rok 2025 przynosi rekordową pulę środków dla zielonej energii – warto z niej skorzystać, zanim zmienią się warunki wsparcia. Do zobaczenia na webinarium!

Metropolis – materiał sponsorowany