Już niedługo strefa czystego transportu w Krakowie. Będą wyłączenia dla mieszkańców

To będzie druga w Polsce – po Warszawie – strefa ograniczająca ruch starych pojazdów na obszarze miejskim. Polski Alarm Smogowy pozytywnie ocenia decyzję radnych Krakowa, który zdecydowali o wprowadzeniu w mieście strefy czystego transportu.

W Krakowie od 1 stycznia 2026 r. zacznie działać strefa czystego transportu (STC). Radni miejscy przyjęli taką uchwałę, jednocześnie wprowadzając wyłączenie dla mieszkańców stolicy Małopolski.

Uchwała została podjęta 1,5 roku po wydaniu przez sąd administracyjny decyzji kwestionującej poprzednią uchwałę dotyczącą SCT w Krakowie. Nowe, poprawione przepisy ustanawiają drugą w Polsce strefę czystego transportu. Jak podaje Polski Alarm Smogowy (PAS), w przybliżeniu granice SCT w Krakowie wyznaczać będzie czwarta obwodnica.

REKLAMA

Wyłączenia dla krakowian

Najnowsza wersja uchwały wyłącza z ograniczeń pojazdy już zarejestrowane przez mieszkańców Krakowa. To oznacza, że będą oni mogli bezterminowo używać swoich aut niespełniających wymogów SCT. Dopiero przy zakupie kolejnego pojazdu będą musieli się dostosować do wymogów emisyjnych.

Według PAS przyjęcie takiej zasady opóźni efekt poprawy powietrza. Mimo to organizacja pozytywnie ocenia przyjęcie uchwały.

– Mimo pewnych zastrzeżeń uważamy wprowadzenie SCT w Krakowie za milowy krok do poprawy jakości powietrza. W państwach unijnych jest już ponad 300 miast, w których takie ograniczenia obowiązują. SCT to sprawdzone rozwiązanie, którego celem jest poprawa jakości życia w europejskich miastach – komentuje Filip Jarmakowski z Polskiego Alarmu Smogowego.

Jakie auta będą miały zakaz wjazdu do krakowskiej SCT?

Od 1 stycznia 2026 r. do strefy czystego transportu w Krakowie będą mogły wjechać samochody z silnikiem Diesla wyprodukowane w 2014 r. lub późnej albo spełniające wymogi Euro 6. Dla pojazdów benzynowych oraz z instalacją LPG maksymalny wiek pojazdu dopuszczonego do strefy to 21 lat (tj. pojazdy wyprodukowane w 2005 r. lub później bądź spełniające normę Euro 4 albo wyższą).

Zasady te nie będą dotyczyć zarejestrowanych już pojazdów mieszkańców Krakowa. Ponadto z przestrzegania ograniczeń będą zwolnione osoby z niepełnosprawnością oraz dojeżdżające do placówek ochrony zdrowia.

Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego podkreśla, że zanieczyszczenia powietrza generowane przez transport samochodowy mają dotkliwy wpływ na zdrowie mieszkańców Krakowa.

Badania prowadzone przez Śląski Uniwersytet Medyczny pokazują związek między zwiększonymi stężeniami dwutlenku azotu w powietrzu a występowaniem nagłych schorzeń serca i naczyń krwionośnych, takich jak zawał serca, udar mózgu czy migotanie przedsionków. Smog dotyka również najmłodszych: psychologowie z Uniwersytetu Jagiellońskiego ustalili, że podczas dni o wysokich stężeniach dwutlenku azotu u dzieci zmniejsza się zdolność zapamiętywania i rozumowania. Dlatego cieszymy się, że radni postanowili zrobić krok w kierunku ochrony zdrowia i życia mieszkańców i mieszkanek Krakowa – mówi Anna Dworakowska.

Okres przejściowy z opłatą emisyjną

W przyjętej uchwale krakowscy radni zaproponowali wprowadzenie w pierwszych 3 latach obowiązywania SCT strefy opłat emisyjnych za wjazd do miasta pojazdów spoza Krakowa niespełniających wymagań SCT.

REKLAMA

Opłaty mają wynieść:

• 100 zł za miesiąc w 2026 r.,
• 250 zł za miesiąc w 2027 r.,
• 500 zł za miesiąc w 2028 r.

Będzie również możliwość zapłaty za godzinę poruszania się po SCT (2,5 zł/godz.) oraz wniesienia opłaty dziennej:

• w 2026 r.: 5 zł za okres od pierwszej opłaconej godziny do końca doby w dniu, w którym uiszczono opłatę – w przypadku wniesienia opłaty za wjazd do strefy za 2 godziny z rzędu danego dnia;
• w 2027 r.: 15 zł za okres od pierwszej opłaconej godziny do końca doby w dniu, w którym uiszczono opłatę – w przypadku wniesienia opłaty za wjazd do strefy za 6 godzin z rzędu danego dnia.

Po wniesieniu ww. opłat będzie można wjechać do krakowskiej strefy czystego transportu nawet pojazdem, który nie spełnia jej wymogów.

Ile pojazdów obejmą ograniczenia?

Jak podaje Polski Alarm Smogowy, według szacunków na 2026 r. krakowska strefa czystego transportu obejmie swoimi wymogami tylko 10% samochodów. Dane te mają wynikać z badań wykonanych w Krakowie metodą teledetekcji w latach 2019 i 2021. Jednak te 10% samochodów według PAS odpowiada za około 30% emisji tlenków azotu.

Polski Alarm Smogowy wskazuje, że w ostatnich latach jakość powietrza w Krakowie zaczęła się poprawiać z powodu likwidacji starych kotłów na węgiel i drewno. Twierdzi jednocześnie, że na obszarach z dużym ruchem samochodowym wciąż stężenia dwutlenku azotu i pyłów są bardzo wysokie. Pomiary przeprowadzone przez PAS w czerwcu i lipcu 2023 r. wykazały, że w żadnej z 44 lokalizacji w Krakowie nie osiągnięto rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia dla stężeń dwutlenku azotu (10 μg/m³). Z kolei nowe wymogi unijne (20 μg/m³), obowiązujące od 2030 r., osiągnięto w zaledwie 3 lokalizacjach.

Według PAS ruch samochodowy w Krakowie odpowiada za około 70% stężeń dwutlenku azotu.

Kiedy SCT będzie obowiązkowa w polskich miastach?

Pod koniec 2024 r. podpisana została nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, której projekt przygotowało Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Wprowadziła ona dla miast z liczbą mieszkańców powyżej 100 tys. obowiązek ustanawiania stref czystego transportu, jeśli przekroczony w nich zostanie dopuszczalny poziom stężenia dwutlenku azotu (NO2) w powietrzu. Granice stref czystego transportu będą określać samorządy.

Pierwsza w Polsce strefa czystego transportu działa od 1 lipca 2024 r. w Warszawie. Więcej na ten temat w artykule: Strefa Czystego Transportu powstała w Warszawie.