Obligo giełdowe w handlu energią ma wrócić. Wyłączeni zostaną niektórzy wytwórcy OZE

Wraca temat obliga giełdowego na sprzedaż energii. Za częściowym przywróceniem obowiązku sprzedaży części produkowanej energii elektrycznej poprzez giełdę jest Ministerstwo Energii. Zwiększone ma zostać jednocześnie obligo giełdowe w zakresie handlu gazem. 

Uchwalona w 2022 r. nowelizacja ustawy Prawo energetyczne zniosła całkowicie obowiązek sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej poprzez Towarową Giełdę Energii (TGE) oraz platformy nominowanych operatorów rynku energii (NEMO). Zniesienie obliga giełdowego na handel energią uzasadniano dojrzałością rynku oraz potrzebą deregulacji w tym zakresie, tak by przedsiębiorstwa energetyczne samodzielnie kształtowały swoje oferty sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej.

Całkowite zniesienie obliga giełdowego było uzasadnione również tym, że w związku z wprowadzeniem licznych wyłączeń realny poziom obliga był znacząco niższy niż poziom określony w prawie, tj. 100%. Rzeczywisty poziom obliga wynosił jedynie 47,6% energii elektrycznej wytworzonej w polskim systemie elektroenergetycznym.

REKLAMA

Ministerstwo Energii chce teraz przywrócić częściowe obligo na handel energią elektryczną za pośrednictwem TGE lub platform giełdowych prowadzonych przez nominowanych operatorów rynku energii. Resort kierowany przez Miłosza Motykę przygotuje w tym celu projekt nowelizacji ustawy Prawo energetyczne.

Więcej miejsca na spekulację

Ministerstwo Energii wskazuje na niekorzystne skutki decyzji o wycofaniu obliga. Jest nim przede wszystkim spadek obrotów na giełdowych rynkach terminowych. W efekcie odbiorcy zaczęli zgłaszać trudności dotyczące możliwości zawarcia umowy zakupu energii elektrycznej.

Ministerstwo wskazuje także na negatywny wpływ wycofania obliga na ceny energii na rynku hurtowym. Zdaniem resortu stały się one bardziej podatne na działania spekulacyjne.

Spadek transparentności w ustalaniu cen

Ministerstwo Energii informuje, że w pierwszym roku po zniesieniu obliga (2023) najwięksi wytwórcy energii oraz spółki obrotu ponad 70% swojej sprzedaży i planowanego zakupu energii elektrycznej zakontraktowały pomiędzy sobą w kontraktach dwustronnych w ramach własnych grup kapitałowych. To ograniczyło dostęp do energii klientom zewnętrznym i skutkowało brakiem konkurencji na rynku hurtowym.

Resort energii podkreśla także mniejszą przejrzystość na rynku energii z powodu braku publikacji przez Urząd Regulacji Energetyki danych na temat wolumenu transakcji OTC wewnątrz grup energetycznych. Regulator krajowego rynku energii jest zobowiązany jedynie do podania średnich kwartalnych cen referencyjnych energii elektrycznej w odniesieniu do wszystkich danych dotyczących zawartych umów sprzedaży lub porozumień w sprawie rozliczeń w grupach kapitałowych. Brak obowiązku publikowania informacji o wolumenie sprzedanej energii w tej sytuacji sprawia – zdaniem ME – że ceny referencyjne są kształtowane w sposób nieprzejrzysty.

Pomysł przywrócenia obliga ministerstwo uzasadnia potrzebą poprawy płynności i transparentności rynku do czasu stabilizacji rynku energii elektrycznej oraz zapewnienia dostępności energii na rynku hurtowym niezależnie od siły rynkowej poszczególnych podmiotów.

REKLAMA

Tak ma wyglądać obligo na energię elektryczną

W tej sytuacji Ministerstwo Energii przygotuje projekt nowelizacji Prawa energetycznego zakładający przywrócenie obowiązkowej sprzedaży w wysokości 55% energii elektrycznej przez wytwórców za pośrednictwem Towarowej Giełdy Energii lub platform prowadzonych przez nominowanych operatorów rynku energii (NEMO).

Wzrośnie obligo gazowe

Podobną ocenę Ministerstwo Energii ma w zakresie handlu gazem. Jak tłumaczy resort, obecne przepisy dla rynku gazu ziemnego w Polsce powodują trudności w ustaleniu realnych, rynkowych cen referencyjnych. To zdaniem ME prowadzi do „asymetrii” cen gazu ziemnego, jakie zmuszeni są płacić krajowi odbiorcy w stosunku do odbiorców w innych państwach członkowskich.

W tej sytuacji Ministerstwo proponuje zwiększenie poziomu obowiązku sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Polski rynek regulowany – z obecnych 55% do 85%.

Ministerstwo liczy, że zwiększenie podaży gazu na rynku giełdowym wpłynie na obniżenie cen na całym rynku hurtowym, co w konsekwencji przyczyni się do zmniejszenia cen dla odbiorców końcowych.

Wyłączenie dla linii bezpośredniej, OZE i kogeneracji

W nowelizacji Prawa energetycznego Ministerstwo Energii chce zawrzeć pewne wyjątki w zakresie planowanego wprowadzenia obliga giełdowego na handel energią elektryczną. Z obowiązku częściowej sprzedaży za pośrednictwem giełdy wyłączona ma być energia elektryczna: 

1. dostarczana do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej,
2. wytworzona z OZE w jednostce wytwórczej o łącznej mocy poniżej 10 MW,
3. wytworzona w jednostce wytwórczej o łącznej mocy nie wyższej niż 50 MW innej niż w pkt 2,
4. wytworzona w kogeneracji ze średnioroczną sprawnością przemiany wyższą niż 52,5%,
5. zużywana na potrzeby własne,
6. niezbędna do wykonywania przez operatorów systemów elektroenergetycznych ich ustawowych zadań,
7. wytworzona w jednostce wytwórczej przyłączonej bezpośrednio do urządzeń lub instalacji odbiorcy końcowego zużywającego tę energię elektryczną lub sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, której operatorem wyznaczony został ten odbiorca końcowy,
8. wytworzona i dostarczona w ramach zawartej umowy na sprzedaż energii elektrycznej z OZE z odbiorcą końcowym, zgłoszonej do rejestru URE, z wyłączeniem transakcji wewnątrzgrupowych.

Projekt nowelizacji ustawy Prawo gazowe w zakresie obliga giełdowego na handel energią elektryczną i gazem ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów jeszcze w trzecim kwartale 2025 r.

Piotr Pająk

piotr.pajak@gramwzielone.pl

© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.