Dodatkowa opłata dla producentów energii odnawialnej na Litwie
Producenci energii odnawialnej na Litwie muszą ponosić dodatkową opłatę, której beneficjentami są mieszkańcy domów sąsiadujących z elektrowniami wiatrowymi czy farmami fotowoltaicznymi. Litewski parlament wprowadził w tym zakresie spore zmiany, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.
Najnowsze zmiany w przepisach dla sektora odnawialnych źródeł energii, które przyjął litewski parlament, modyfikują zasady naliczania dodatkowych opłat ponoszonych przez wytwórców energii ze źródeł odnawialnych. Wprowadzone na Litwie regulacje przewidywały wcześniej, że każdy wytwórca energii odnawialnej powinien przekazywać lokalnej społeczności dodatkowe fundusze – tzw. składki produkcyjne. Teraz mechanizm ten zostanie zmieniony, tak aby opłaty trafiały głównie do mieszkańców, których domy znajdują się w bliskim sąsiedztwie elektrowni OZE i aby ci mieszkańcy mogli zarabiać na nich więcej niż dotychczas.
Zmiany w litewskiej ustawie o odnawialnych źródłach energii zakładają, że z konieczności ponoszenia opłat na rzecz lokalnych społeczności zwolnieni będą właściciele elektrowni OZE o mocy do 100 kW. Ponadto składki nie będzie trzeba płacić, jeśli jej wartość będzie niższa niż 100 euro. Litewskie prawo zakłada, że wytwórcy w instalacjach o mocy co najmniej 100 kW, sprzedający wytwarzaną energię, którzy uruchomili generację do połowy 2023 r., powinni zacząć płacić składki po upływie 10 lat od wydania pozwolenia na rozpoczęcie działalności. Zaś producenci, którzy korzystają z dopłat, mają rozpocząć wpłacanie składki po zakończeniu okresu wsparcia.
Wpływy ze składki produkcyjnej wzrosną 3-krotnie
Najnowsze zmiany przewidują ponadto, że składki produkcyjne będą wypłacane już nie tylko bezpośrednio każdemu z uprawnionych do tego mieszkańców, ale trafią także do lokalnych instytucji na realizację projektów społecznych i środowiskowych. Ponadto zdecydowano, że składki będą przysługiwać mieszańcom, których domy znajdują się w promieniu 1,5 kilometra od instalacji OZE, a nie – jak dotychczas – w promieniu 5 km. Jak podkreśla litewskie ministerstwo energii, ta zmiana sprawi, że mieszkańcy żyjący najbliżej instalacji otrzymają wyższe wsparcie. Mieszkańcy uprawnieni do wsparcia mają otrzymywać od rządowej agencji środowiskowej EPMA informacje, gdy kwota przysługujących im funduszy przekroczy 10 euro.
Litewski resort energii wyliczył, że w tym roku z tytułu składki produkcyjnej zebrano od wytwórców energii odnawialnej w sumie około 300 tys. euro za energię wytworzoną w 2024 r. Teraz – po zmianach zatwierdzonych przez litewski parlament – ta kwota ma wzrosnąć ponad 3-krotnie.
„Do tej pory wielu mieszkańców otrzymywało symboliczne kwoty, więc nie odczuwało żadnych realnych korzyści. Oczekujemy, że po wdrożeniu zmian dziesiątki tysięcy mieszkańców otrzyma płatności w wysokości dziesiątek euro” – informuje Ministerstwo Energii Litwy.
Czas dużych inwestycji w OZE
Ostatnie lata na litewskim rynku odnawialnych źródeł energii upłynęły pod znakiem uruchomienia kilku dużych instalacji OZE. Jedną z nich jest farma wiatrowa w regionie Możejek zbudowana przez litewski państwowy koncern energetyczny Ignitis. Składa się na nią 14 turbin wiatrowych o jednostkowej mocy 4,5 MW. Korzyści z tej inwestycji odnoszą – dzięki pieniądzom przekazywanym przez inwestora – gminy Pikeliai oraz Luse, na terenie których działają elektrownie wiatrowe. Jak wylicza Igitnis, od startu farmy wiatrowej w Możejkach otrzymały one na realizację lokalnych projektów w sumie ponad 87 tys. euro.
W kwietniu tego roku Ignitis uruchomił farmę wiatrową Karme składającą się z 44 turbin o wysokiej jednostkowej mocy około 7 MW. Budowa farmy wiatrowej miała kosztować litewski koncern energetyczny w sumie około 550 mln euro. W ramach tej inwestycji Igitnis przekazał lokalnym społecznościom początkowo 192 tys. euro na realizację projektów, takich jak modernizacja oświetlenia i systemów grzewczych czy renowacja lokalnych centrów aktywności społecznej.
Także w tym roku do litewskiego systemu elektroenergetycznego przyłączone zostały dwie duże farmy wiatrowe. Pierwsza z nich to największa obecnie farma wiatrowa na Litwie o mocy zainstalowanej 285 MW i dopuszczalnej mocy wytwórczej 264 MW, zlokalizowana w rejonie Pojegi (Pagėgiai) na zachodzie kraju, niedaleko granicy z Rosją. Inwestycję zrealizowała firma LT Energija należąca do Grupy Achema.
Druga podłączona ostatnio do litewskiej sieci duża farma wiatrowa ma moc zainstalowaną 96 MW. Powstała w rejonie Kielm (Kelmė) w okręgu szawelskim. Inwestycja Kelmė II należy do Enefit Green.
Na Litwie realizowane są także coraz większe elektrownie słoneczne. W zeszłym roku oddano tam do użytku ogromną farmę fotowoltaiczną o mocy 100 MW. Największą elektrownię PV w litewskim systemie energetycznym uruchomił deweloper Nordic Solar. Znajduje się ona w regionie Moletai, około 70 km na północ od Wilna.
Zainstalowana moc elektrowni wiatrowych i słonecznych na Litwie przekracza już 5 GW. To ponad 60 proc. całkowitej mocy wytwórczej energii elektrycznej kraju. Dzięki zrealizowanym ostatnio inwestycjom Litwa zbliża się do wyznaczonego celu 8 GW mocy wytwórczej w OZE do 2028 r.
W pierwszych ośmiu miesiącach 2025 r. udział odnawialnych źródeł energii w miksie wytwórczym w litewskiej elektroenergetyce wyniósł 67 proc.
Piotr Pająk
piotr.pajak@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
