UC84: Dawno polski rynek OZE nie miał tyle obaw o nowe przepisy
Rząd przygotowuje przepisy, które co do zasady mają odblokować miejsce w sieci dla nowych projektów odnawialnych źródeł energii i usprawnić procesy przyłączeniowe. Jednak branża energetyki odnawialnej alarmuje, że regulacje zebrane w rządowym projekcie ustawy oznaczonym numerem UC84 doprowadzą do paraliżu inwestycji w OZE.
Rządowy projekt zmian w ustawie Prawo energetyczne jest na ostatniej prostej przygotowań. Przed tygodniem został zaakceptowany przez Stały Komitet Rady Ministrów (SKRM) i wkrótce może zostać przyjęty przez Radę Ministrów, po czym trafi do prac w parlamencie. Według zapowiedzi strony rządowej wdrożenie regulacji zawartych w projekcie oznaczonym numerem UC84 przyniesie szereg korzyści dla sektora energetycznego, w tym dla inwestorów z rynku energetyki odnawialnej.
Warunki przyłączenia ważne tylko rok
Projekt nowelizacji Prawa energetycznego oznaczony jako UC84 przewiduje skrócenie okresu ważności warunków przyłączenia z dwóch lat do jednego roku. Jednocześnie przyjęto w nim możliwość ponownej weryfikacji warunków na etapie zawierania umowy o przyłączenie i odmowy jej zawarcia w przypadku stwierdzenia braku możliwości przyłączenia instalacji.
Udrożnieniu procesów przyłączeniowych ma służyć wprowadzenie tzw. kamieni milowych, które będzie musiał osiągać inwestor, aby utrzymać wydane warunki przyłączenia. Przed upływem ustawowych terminów inwestor będzie mógł jednokrotnie wystąpić do operatora sieci z wnioskiem o wydłużenie terminu.
Zwiększeniu możliwości przyłączenia do sieci mają służyć przewidziane w projekcie elastyczne umowy przyłączeniowe. Mają one być oferowane inwestorom, gdy przyłączenie do sieci elektroenergetycznej w normalnych warunkach nie byłoby możliwe z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury z powodu ograniczenia w przepustowości sieci. W takim wypadku operator uprawniony będzie do nałożenia ograniczeń we wprowadzaniu energii do sieci – bez ponoszenia odpowiedzialności za skutki takich ograniczeń.
Zaktualizowana wersja projektu UC84 wprowadza też nowe zasady dotyczące obszarów przyłączeń i konkursów na moce przyłączeniowe. Spółki dystrybucyjne będą musiały wyznaczać obszary przyłączeń odpowiadające obecnemu i prognozowanemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną – mają one zostać podzielone według występowania warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia, a także pod względem możliwości przyłączenia w perspektywie do 5 i 10 lat.
Dla każdego obszaru, w którym w terminie roku od dnia zatwierdzenia planu wydano co najmniej jedne wstępne warunki przyłączenia, w kolejnym miesiącu operator sieci ma organizować konkursy na przydział mocy przyłączeniowej. W takich konkursach będą mogli wystartować inwestorzy posiadający wydane wstępne warunki przyłączenia, którzy wpłacili wadium.
Nowe prawo przewiduje także dodatkowe przepisy dla biogazowni. W ich przypadku w projekcie UC84 przewidziano możliwość wprowadzania zobowiązań do ograniczania mocy, m.in. w okresach szczytowej produkcji energii z fotowoltaiki.
Autorzy projektu uwzględnili w nim także pewne możliwości modyfikacji warunków przyłączenia w zakresie lokalizacji planowanej inwestycji – z korzyścią dla inwestorów z branży OZE.
„Wyrok na inwestorów”
Najnowszy rządowy projekt nowelizacji ustawy Prawo energetyczne nie został jednak dobrze przyjęty przez przedstawicieli rynku odnawialnych źródeł energii.
Jak przekonywała strona rządowa, nowe prawo udrożni sieci w zakresie możliwości przyłączania nowych instalacji OZE. Autorzy projektu chcą wyeliminować projekty „zombie”, dla których wcześniej uzyskano warunki przyłączeniowe, a które nie są realizowane i blokują miejsce dla nowych projektów. Ma temu służyć m.in. podniesienie opłat za wydawanie warunków przyłączeniowych, mające wyeliminować z rynku projekty „spekulacyjne”, aby zrobić miejsce dla inwestycji, które będą faktycznie realizowane.
Projekt ustawy przewiduje podwyższenie zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie z obecnego poziomu 30 zł/kW do 60 zł/kW oraz nałożenie na inwestorów dodatkowych obciążeń finansowych, w tym opłat za wniosek i obowiązkowego zabezpieczenia.
Przepis dotyczący podniesienia opłat przyłączeniowych spotkał się z krytyką ze strony organizacji reprezentujących branżę energetyki odnawialnej, które alarmują, że przewidziane w projekcie opłaty znacznie podnoszą ryzyko finansowe po stronie inwestorów. W praktyce nowe przepisy mogą skutkować podniesieniem opłat wnoszonych jeszcze na etapie ubiegania się o warunki przyłączenia nawet do 6 mln zł za każde 100 MW planowanej mocy.
Jak stwierdził Tomasz Podgajniak, wiceprezes Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej (PIGEOR), „to nie jest korekta prawa – to wyrok na setki realnych inwestycji”.
Rząd chce walczyć z fikcją, a w rzeczywistości karze tych, którzy naprawdę budują czystą energię. Efektem będą utracone miejsca pracy, zmarnowane środki i droższy prąd dla Polaków
– komentuje Tomasz Podgajniak.
Co więcej, nowe przepisy mają objąć także tych inwestorów, którzy zawarli już umowy przyłączeniowe. To – jak podkreślają reprezentanci krajowego rynku OZE – oznacza naruszenie zasady niedziałania prawa wstecz oraz stabilności obrotu gospodarczego, będących fundamentem procesu legislacyjnego.
Inwestorzy działają w zaufaniu do państwa. Jeśli po latach przygotowań i milionowych nakładów zmienia się im reguły gry, oznacza to jedno: Polska przestaje być przewidywalnym krajem dla inwestycji
– dodaje Tomasz Drzał, prezes Krajowej Izba Klastrów Energii i OZE.
Ucierpią głównie mniejsi inwestorzy
Z kolei, jak podkreśla prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej Grzegorz Wiśniewski, zmiany dotyczące kosztów procesu przyłączeniowego uderzą zwłaszcza w najmniejszych inwestorów, którzy nie będą w stanie pozyskać dodatkowych funduszy na opłaty przyłączeniowe, co z kolei osłabi konkurencję na krajowym rynku energetycznym i będzie sprzyjać wzrostowi cen energii.
W teorii walczymy o niższe ceny energii, ale w praktyce niskie ceny może dać tylko rynek otwarty na wielu graczy i na najlepsze projekty OZE. Mniejsi inwestorzy, mający dobre projekty, nie są w stanie z dnia na dzień pozyskać milionów. Ich projekty albo upadną, albo będą droższe z uwagi na ekstraordynaryjny koszt pozyskania kapitału. Poza tym mniejsi inwestorzy mogą być narażeni na przejęcia przez większe podmioty, a to uderzy w konkurencję na rynku energii. Zaproponowana zmiana wymaga nowego OSR, bo wielorako wpłynie na podniesienie kosztów energii
– komentuje Grzegorz Wiśniewski z IEO.
Dostanie się także magazynom energii?
Wśród zmian zaproponowanych w aktualnej wersji projektu UC84 zwraca uwagę szczególnie rozszerzenie cable poolingu o magazyny energii. Ta regulacja została już uwzględniona wcześniej w innej ustawie opracowanej przez rząd w ramach procesu deregulacyjnego. Jednak ustawę deregulującą szereg przepisów dla energetyki zawetował prezydent Karol Nawrocki.
Teraz cable pooling dla magazynów energii wraca w nowym rządowym projekcie UC84 – i jest to odpowiedź na jedną z kluczowych potrzeb krajowego rynku odnawialnych źródeł energii, który musi mierzyć się z problemem niskich, często ujemnych cen w okresach szczytowej produkcji energii oraz z wyłączeniami instalacji. Dodanie magazynów energii do elektrowni wiatrowych czy fotowoltaicznych będzie zwiększać stabilność sieci i bezpieczeństwo krajowego systemu elektroenergetycznego.
Jak podkreślali autorzy najnowszego projektu zmian w Prawie energetycznym, dotychczasowe regulacje umożliwiają współdzielenie przyłącza w ramach cable poolingu wyłącznie przez instalacje odnawialnych źródeł energii. Nowe regulacje mają umożliwić realizację wszelkich instalacji w formule współdzielenia przyłącza – w ramach uproszczonych procedur. W zakresie takich projektów nowa wersja projektu UC84 przewiduje między innymi likwidację obowiązku wniesienia zaliczki w przypadku wniosku o określenie warunków przyłączenia dla kolejnej instalacji – bez zwiększenia mocy przyłączeniowej.
Mimo powyższych ułatwień i planowanego włączenia magazynów energii do cable poolingu negatywne komentarze do projektu UC84 padają także ze strony przedstawicieli sektora magazynów energii. Stowarzyszenie Polska Izba Magazynowania Energii i Elektromobilności (PIME) zaapelowało do rządu o rezygnację z szeregu zaproponowanych w projekcie rozwiązań.
Wbrew konstytucyjnej zasadzie ochrony praw nabytych
PIME zwraca uwagę na znaczne podniesienie opłat w procesie przyłączeniowym i proponuje – jako kompromisowe rozwiązanie – ustalenie wysokości zaliczki na przyłączenie na poziomie 40 zł/kW, a nie 60 zł/kW, jak zaproponowali autorzy projektu UC84. Ponadto wśród postulatów stowarzyszenia znalazło się dwukrotne obniżenie maksymalnej opłaty przyłączeniowej w stosunku do obecnej rządowej propozycji (z 6 mln zł do 3 mln zł) – aby uniknąć barier inwestycyjnych dla dużych projektów. PIME postuluje także rezygnację z dodatkowych opłat i zabezpieczeń w obecnym kształcie, oceniając, że nadmiernie obciążą one inwestorów i zahamują rozwój magazynów energii.
Stowarzyszenie Polska Izba Magazynowania Energii i Elektromobilności wzywa także do wycofania się z przewidzianego w projekcie retroaktywnego nakładania opłat. Jak zwraca uwagę PIME, zgodnie z projektem brak wniesienia wyższej zaliczki i zabezpieczenia spowoduje automatyczne wygaśnięcie wcześniej wydanych warunków przyłączenia i podpisanych umów. W ocenie stowarzyszenia takie rozwiązanie naruszy konstytucyjną zasadę ochrony praw nabytych (art. 2 i art. 64 Konstytucji RP) oraz swobodę działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji RP).
Jako alternatywę PIME proponuje objęcie nowymi opłatami wyłącznie warunków wydawanych po wejściu w życie ustawy, a także – w przypadku inwestycji już rozpoczętych – zastosowanie nowych opłat tylko w przypadku braku zawarcia umowy przyłączeniowej w terminie 9 miesięcy od wejścia w życie ustawy.
Aukcje zamiast konkursów
PIME wzywa także do przywrócenia zawartej w pierwotnej wersji projektu koncepcji aukcji w zakresie przydzielania warunków przyłączeniowych i rezygnacji z zaproponowanych w jej miejsce konkursów. Zdaniem stowarzyszenia wprowadzenie konkursów przyłączeniowych w miejsce aukcji zwiększy ryzyko spekulacji i nierównego dostępu do sieci, ograniczając transparentność procesów przyłączeniowych.
Więcej o rozwiązaniach zawartych w projekcie nowelizacji ustawy Prawo energetyczne oznaczonym numerem UC84 w artykule: Przyłączenie do sieci na nowych zasadach. Rząd szykuje duże zmiany.
Piotr Pająk
piotr.pajak@gramwzielone.pl
© Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy Gramwzielone.pl Sp. z o.o.
