Nowe zabezpieczenia w Liście ZUM – MKiŚ zaostrza weryfikację kotłów na pelet

W ramach najbliższej aktualizacji regulaminu Listy Zielonych Urządzeń i Materiałów Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadzi dodatkowe mechanizmy zabezpieczające przed wpisywaniem na listę urządzeń, które budzą wątpliwości  co do zgodności z wymogami programu Czyste Powietrze.

W ostatnim czasie część modeli kotłów na pelet wpisanych na Listę Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) została czasowo zawieszona. Powodem były wątpliwości dotyczące ich konstrukcji – pojawiły się sygnały, że mogą umożliwiać montaż rusztu awaryjnego, co stoi w sprzeczności z wymogami programu Czyste Powietrze.

Sytuacja wywołała niepokój wśród beneficjentów, którzy w dobrej wierze zamontowali urządzenia znajdujące się na liście. Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) uspokaja jednak, że osoby, które zrealizowały inwestycję zgodnie z obowiązującymi zasadami, nie muszą obawiać się utraty dofinansowania. Co więcej, wszystkie zawieszone urządzenia po zakończonej weryfikacji wróciły już na listę ZUM.

REKLAMA

Zapytaliśmy MKiŚ, czy planowane są dodatkowe kontrole i weryfikacje po stronie producentów, aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości, i jakie sankcje przewidziano wobec nich.

Jakie zmiany planuje resort?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada, że w ramach najbliższej aktualizacji regulaminu listy ZUM zostaną wprowadzone dodatkowe mechanizmy zabezpieczające, które mają ograniczyć ryzyko podobnych sytuacji w przyszłości.

W wyjaśnieniach MKiŚ czytamy, że obowiązek zgodności kotła z wymaganiami programu Czyste Powietrze – a więc również brak możliwości instalacji rusztu awaryjnego –  obowiązuje od początku funkcjonowania listy ZUM. Zmiana regulaminu listy ZUM z 29 kwietnia 2025 r. odnośnie do wymagań dla kotłów na biomasę dotyczyła dodatkowego obowiązku przedstawienia przez producenta/dystrybutora oświadczenia, że konstrukcja kotła nie umożliwia montażu rusztu awaryjnego lub przedpaleniska, oraz podania numeru z bazy EPREL. Przy ogłoszeniu zmian wprowadzono już okres przejściowy dla producentów i dystrybutorów urządzeń, które już uzyskały wpis na listę ZUM.

Ministerstwo poinformowało, że z uwagi na niepokojące informacje napływające z rynku NFOŚiGW skrócił okres przejściowy odnoszący się do złożenia oświadczeń producentów w zakresie braku możliwości montażu rusztu awaryjnego. W przypadku wątpliwości lub zgłoszeń nieprawidłowości urządzenia zostaną poddane dodatkowej weryfikacji, zgodnie z procedurą zawartą w §7 regulaminu listy ZUM.

W ramach najbliższej aktualizacji regulaminu listy ZUM wprowadzone zostaną dodatkowe mechanizmy zabezpieczające przed wpisywaniem urządzeń, które budzą wątpliwości co do zgodności z wymogami Programu Czyste Powietrze. Brak możliwości instalacji rusztu awaryjnego będzie musiał być potwierdzony przez niezależne laboratorium akredytowane do badań kotłów. Natomiast w przypadku poświadczenia nieprawdziwych informacji przez producenta urządzenia wpisywanego na listę ZUM wszystkie urządzenia tego producenta będą podlegały wykluczeniu z listy na okres co najmniej 2 lat.

Możliwe kontrole urządzeń

Resort klimatu przypomina, że wpisanie urządzenia na listę ZUM ma charakter dobrowolny. Zgodnie z regulaminem listy każdy producent musi jednak liczyć się z możliwością przeprowadzenia kontroli przez uprawnione instytucje. Kontrola taka może zostać wszczęta na podstawie zgłoszenia lub uzyskanych informacji o potencjalnych nieprawidłowościach dotyczących danego urządzenia i może zostać przeprowadzona m.in. przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

REKLAMA

W ramach bieżących prac ekspertów IOŚ-PIB oraz monitoringu rynku w przypadku wątpliwości dotyczących zgodności danego urządzenia z wymaganiami możliwe jest jego czasowe zawieszenie na liście ZUM do momentu zakończenia dodatkowej weryfikacji. W sytuacji potwierdzenia niezgodności urządzenie może zostać trwale usunięte z listy.

Zatem najważniejsze planowane zmiany to:

• obowiązek potwierdzenia braku możliwości montażu rusztu awaryjnego przez niezależne, akredytowane laboratoria badawcze, a nie wyłącznie poprzez deklarację producenta;
• w przypadku poświadczenia nieprawdziwych informacji przez producenta wszystkie urządzenia tego producenta zostaną wykluczone z listy na co najmniej 2 lata;
• skrócenie okresów przejściowych dla producentów i dystrybutorów, tak aby proces weryfikacji odbywał się szybciej;
• możliwość czasowego zawieszenia urządzeń w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, aż do zakończenia procedury sprawdzającej;
• zwiększenie roli monitoringu rynku i ścisła współpraca z IOŚ-PIB, NFOŚiGW oraz instytucjami kontrolnymi, takimi jak UOKiK.

Co to oznacza dla beneficjentów?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska uspokaja, że beneficjenci, którzy dokonali zakupu i montażu kotłów wpisanych na listę ZUM, nie poniosą konsekwencji finansowych, jeśli działali zgodnie z obowiązującymi procedurami. Rozliczenie inwestycji odbywa się na podstawie faktury i protokołu odbioru, a pozytywna kontrola ze strony funduszy wojewódzkich potwierdza prawidłowość realizacji przedsięwzięcia.
.
.

.

Resort klimatu podkreślił, że problem leży po stronie producentów, a nie użytkowników. Dlatego też to właśnie producenci i dystrybutorzy będą poddawani bardziej rygorystycznym kontrolom, aby wykluczyć ryzyko wprowadzania na rynek urządzeń niespełniających standardów programu.

Planowane zmiany w regulaminie listy ZUM - przede wszystkim wprowadzenie obowiązkowych badań w niezależnych laboratoriach oraz surowych sankcji wobec producentów - mają w przyszłości chronić beneficjentów przed podobnymi wątpliwościami i zapewnić większą przejrzystość całego systemu.