Kotły na pelet: dlaczego część urządzeń zawieszono i na jakiej podstawie przywrócono je na Listę ZUM?

Portal Gramwzielone.pl zwrócił się do Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego z pytaniami o powody zawieszenia części kotłów na pelet na Liście Zielonych Urządzeń i Materiałów oraz zasady ich ponownego przywracania. Instytut odpowiedział na nasze pytania, a jego wyjaśnienia rzucają światło na kulisy sprawy, która wzbudziła duże emocje w branży urządzeń grzewczych oraz wśród beneficjentów programu Czyste Powietrze.

Dlaczego zawieszono niektóre kotły?

Jak podkreślił Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) w odpowiedzi na nasze pytania, IOŚ-PIB, jako podmiot administrujący Listą ZUM, może – zgodnie z procedurą określoną w § 7 Regulaminu Listy ZUM – podjąć decyzję o czasowym zawieszeniu dostępności urządzeń. Działanie to następuje na podstawie zgłoszenia otrzymanego od podmiotów uprawnionych, wskazanych w § 7 pkt 1 Regulaminu i obowiązuje do czasu pełnego wyjaśnienia sprawy. W tym przypadku chodziło o podejrzenie, że część kotłów na pelet nie spełnia wymogów programu Czyste Powietrze i dopuszcza możliwość montażu tzw. rusztu awaryjnego.

REKLAMA

Taki element pozwalałby na spalanie paliw innych niż pelet, w tym węgla czy odpadów, co stoi w sprzeczności z założeniami programu. To właśnie obawa przed obchodzeniem zasad była podstawą decyzji o czasowym zawieszeniu urządzeń na liście.

Skala zawieszeń

Z odpowiedzi IOŚ-PIB wynika, że:

• zawieszonych zostało niespełna 1,5 proc. z 2592 kotłów na pelet dostępnych na Liście ZUM,
• w liczbach bezwzględnych było to 31 urządzeń,
• z tej grupy około jedna trzecia została już przywrócona na listę po dostarczeniu wymaganych wyjaśnień przez producentów.

Na Liście ZUM w dniu publikacji materiału nadal zawieszonych było 21 kotłów na pelet.

Na jakiej podstawie urządzenia są przywracane?

Instytut wyjaśnił, że przywrócenie możliwe jest dopiero po spełnieniu przez producenta określonych warunków. Konieczne jest:

• przedstawienie pisemnego wyjaśnienia producenta,
• dostarczenie dokumentu z akredytowanego laboratorium, potwierdzającego brak możliwości ingerencji w urządzenie w sposób niezgodny z regulaminem, w szczególności brak możliwości montażu rusztu awaryjnego.

Co istotne, maksymalny okres zawieszenia urządzenia na liście wynosi 30 dni, chyba że zgłoszenie pochodzi od Prezesa UOKiK lub Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego – wówczas zawieszenie trwa do czasu zakończenia postępowania.

REKLAMA

Szerszy kontekst problemu

Sprawa kotłów z rusztem awaryjnym od tygodni budzi kontrowersje. Eksperci ostrzegali, że ich dopuszczanie do programu Czyste Powietrze  może narazić Polskę na ekologiczny i finansowy kryzys, a nawet utratę części unijnych funduszy (KPO, FEnIKS, Fundusz Sprawiedliwej Transformacji). Szerzej pisaliśmy o tym w artykule: Ruszty awaryjne w kotłach na pelet – tak producenci urządzeń obchodzą wymogi Czystego Powietrza.

19 sierpnia 2025 r. IOŚ-PIB we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zdecydował o czasowym zawieszeniu części kotłów na pelet w wykazie ZUM. Z listy wyłączono 31 modeli spośród objętych dofinansowaniem w programie Czyste Powietrze.

Producenci apelowali o jasne procedury i krytykowali brak transparentności w podejmowanych decyzjach. Odpowiedzi IOŚ-PIB pokazują, że droga do odwieszania urządzeń jest jasno określona: wymaga rzetelnych dokumentów i laboratoryjnych potwierdzeń.

Odpowiedź IOŚ-PIB na nasze pytania potwierdza, że:

• zawieszenia wynikają z podejrzeń naruszenia wymogów programu Czyste Powietrze,
• dotyczą one niewielkiej części rynku (1,5% kotłów na liście),
• przywracanie jest możliwe tylko po dostarczeniu wyjaśnień i dowodów z akredytowanego laboratorium.

Będziemy monitorować rozwój sprawy, aby rzetelnie informować czytelników o dalszych decyzjach i zmianach na Liście ZUM.